آب مروارید چیست و چه علائمی دارد؟

آب مروارید، به کدر شدن جزئی یا کامل عدسی چشم گفته می شود که در داخل کره چشم بین عنبیه و زجاجیه قرار دارد. این عدسی به طور طبیعی شفاف است و مانند یک عدسی طبیعی عمل می کند که پرتوهای نور را شکسته و به شبکیه می فرستد. عدسی که در این بیماری شفافیت خود را از دست داده است از انتقال نور باز می ایستد و بینایی تا از بین رفتن کامل بدتر می شود.
ترکیب عدسی شامل ترکیبات پروتئینی است که خواص فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی خاصی دارند و شفافیت عدسی را تضمین می کنند. تحت تأثیر تغییرات مرتبط با سن در بدن، دناتوره شدن ترکیبات پروتئینی رخ می دهد و نقض ساختار مولکول های پروتئین، یعنی از دست دادن خواص طبیعی آنها ایجاد می شود .
سفیده تخم مرغ را تصور کنید: وقتی پخته می شود، شفافیت خود را از دست می دهد و سفید می شود. این فرآیند دناتوره شدن است، در حالی که دیگر امکان بازگرداندن شفافیت به پروتئین وجود ندارد. می توان گفت که فرآیندهای مشابهی در عدسی چشم انسان رخ می دهد.

علل ایجاد آب مروارید و گروه های خطر

این بیماری می تواند در افراد مختلف و به دلایل زیر ایجاد شود:
– در افراد مسن که آب مروارید مرتبط با سن است و 90٪ موارد آب مروارید شامل این نوع است.
– در افراد پس از صدمات که آب مروارید تروماتیک نامیده شده و میزان شیوع آن 4% است.
– پس از قرار گرفتن در معرض تابش که آب مروارید تشعشع نامیده شده و میزان شیوع آن 3% است.
– در نوزادان که آب مروارید مادرزادی است و میزان شیوع آن 3% است.
توسعه این بیماری چشمی با اختلالات غدد درون ریز (اختلالات متابولیک، دیابت شیرین)، بری بری، برخی بیماری های چشمی، شرایط محیطی نامطلوب و استفاده طولانی مدت از برخی داروها تسهیل می شود. در سال های اخیر ثابت شده است که سیگار کشیدن فعال نیز می تواند علت این بیماری باشد.

علائم آب مروارید

یونانیان باستان آب مروارید را آبشار می نامیدند. دید یک شخص مبتلا به آب مروارید همانند دیدن اجسام از پشت یک شیشه مه آلود است این علامت اصلی بیماری است و نشان می دهد که تیرگی قبلاً ناحیه مرکزی لنز را تحت تأثیر قرار داده است و نیاز به درمان جراحی است. علائم دیگر این مشکل عبارتند از:
– کاهش دید در شب
– افزایش حساسیت به نور
– دوبینی
– کاهش درک رنگ
همه علائم آب مروارید در اینجا ذکر نشده است و البته درک این نکته مهم است که همین علائم ممکن است نشان دهنده وجود سایر بیماری های چشمی خطرناک نیز باشد! فقط یک چشم پزشک می تواند تعیین کند که دقیقاً چه چیزی باعث بدتر شدن بینایی شده و اقدامات درمانی کافی را انجام دهد.

آب مروارید با چه سرعتی پیشرفت می کند؟

عدسی چشم در آب مروارید مرتبط با سن به تدریج کدر می شود، این روند می تواند از 4 تا 15 سال طول بکشد. در مرحله اولیه بیماری، کدورت‌ها می‌توانند تنها بر روی عدسی تأثیر بگذارند، به ناحیه نوری وارد نشده و بینایی را تحت تأثیر قرار ندهند. پس از این مدت تغییرات قسمت مرکزی را می پوشاند و از عبور نور جلوگیری می کند و بینایی به طور قابل توجهی بدتر می شود. با آب مروارید بیش از حد رسیده، حدت بینایی به درک نور کاهش می یابد. همانطور که رشد می کند، رنگ مردمک به جای سیاه به تدریج مایل به خاکستری، خاکستری مایل به سفید، سفید شیری می شود. در این موارد، آب مروارید حتی بدون تجهیزات خاص نیز قابل مشاهده است.

تشخیص آب مروارید

امروزه دستگاه ها و روش های تشخیصی مدرن به چشم پزشکان این امکان را می دهد تا بیماری را حتی در مراحل اولیه تشخیص دهند. در مرحله اولیه توسعه بیماری، فرد ممکن است از وجود بیماری آگاه نباشد، با این حال، فرآیند بیوشیمیایی از قبل شروع شده و لنز به تدریج شفافیت خود را از دست می دهد تا جایی که فرد بینایی خود را از دست می دهد. بسیاری از افراد آب مروارید را با یکی دیگر از تغییرات یعنی دوربینی مرتبط با سن اشتباه می گیرند که علائم مشابهی داشته اما ماهیت متفاوتی دارد. تشخیص دقیق فقط توسط چشم پزشک با استفاده از دستگاه های خاص انجام می شود. نکته اصلی در تشخیص آب مروارید معاینه بیومیکروسکوپی چشم است. همچنین مطالعاتی مانند تعیین حدت بینایی، بررسی فوندوس، بررسی میدان های بینایی، اندازه گیری فشار داخل چشم نیز مهم هستند.
تنها راه موثر برای خلاص شدن از شر آب مروارید، جراحی است که در طی آن عدسی ابری با یک عدسی شفاف مصنوعی جایگزین می شود که تا حد امکان از نظر خواص نزدیک به طبیعی است.

درمان

درمان آب مروارید هم شامل درمان دارویی و هم استفاده از روش های جراحی است.
قطره های چشمی به بهبود فرآیندهای متابولیک در لنز و بافت های اطراف این عدسی طبیعی سیستم بینایی انسان کمک می کند و به همین دلیل روند توسعه آب مروارید متوقف می شود. با این حال، درک این نکته مهم است که پزشکی مدرن دارویی ندارد که بتواند مشکل آب مروارید را حل کند و فرد بتواند بدون جراحی ، بینایی خوبی داشته باشد.
جراحی آب مروارید بدون بیهوشی انجام شده و تنها حدود 15-20 دقیقه طول می کشد و معمولاً به راحتی قابل تحمل است. بی‌ حسی موضعی توسط قطره‌ای که در طول عمل استفاده می‌شود، استرس غیرضروری را بر سیستم قلبی عروقی و بدن به طور کلی حذف می‌کند، ایمنی بالای این روش به بیماران در هر گروه سنی اجازه می‌دهد تا تحت عمل جراحی قرار گیرند. دوره توانبخشی پس از جراحی آب مروارید کوتاه است و با حداقل محدودیت ها می گذرد.
لنزهای داخل چشمی مدرن دارای یک فیلتر زرد رنگ هستند که از شبکیه در برابر اشعه مضر فرابنفش محافظت می کند. به عنوان یک قاعده، طراحی آنها دارای یک جزء غیر کروی است که به بیمار امکان می دهد تصویری با کیفیت بالا، واضح و کنتراست را هم در روز و هم در شب به دست آورید. طراحی لنزهای داخل چشمی چند کانونی چندین کانون نوری را فراهم می کند و به بیمار امکان می دهد حداکثر حدت بینایی را هم در فواصل دور و هم در نزدیکی به دست آورده و بتواند از شر عینک خلاص شود.