علت خشکی دهان چیست و چطور درمان می شود؟

خشکی دهان ، یک احساس ناخوشایند است که می تواند نشانه یک بیماری جدی باشد. با خشکی مداوم یا مکرر دهان، باید علت ایجاد آن را درک کرد و در صورت لزوم درمان را آغاز کرد. از بین بردن خشکی دهان معمولاً تنها در نتیجه درمان علت بیماری حاصل می شود که باید هدف واقعی باشد. در هر صورت احساس خشکی دهان دلیل دیگری برای توجه به سلامتی است.
خشکی دهان به دلیل هیدراتاسیون ناکافی مخاط دهان و بیشتر به دلیل تولید ناکافی بزاق است.
اغلب اوقات، خشکی دهان در صبح یا شب (یعنی بعد از خواب) مشاهده می شود.

علائم مرتبط با خشکی دهان

خشکی دهان در بیشتر موارد با مجموعه ای از علائم ظاهر می شود که به شرح زیر است:
– ویسکوزیته بالا یا چسبندگی در دهان
– تشنگی
– تحریک مخاط دهان (سوزش و خارش)، ظاهر شدن خطوط روشن روی لب ها، ترک بر روی لب ها و در گوشه های دهان.
– زبان خشک شده و زبان قرمز می شود. در نتیجه صحبت کردن، جویدن و بلعیدن دشوارتر می شود.
– خشکی گلو که باعث خشن شدن صدا می شود.
– ایجاد بوی نامطبوع در دهان .

علل خشکی دهان که مرتبط با بیماری نیستند :

در برخی موارد خشکی دهان با بیماری همراه نیست. مثلا:
– خشکی دهان در صبح و شب به دلیل مسمومیت قابل مشاهده است. این یک وضعیت معمولی پس از نوشیدن الکل در شب قبل است.
– با اختلال در تنفس بینی، فرد در خواب از طریق دهان نفس می کشد. دهان باز است و مخاط دهان سریعتر خشک می شود. تنفس با بینی ممکن است به دلیل آبریزش بینی، پولیپ بینی و انحراف تیغه بینی مختل شود . وضعیت مشابهی با خروپف مشاهده می شود. علت خروپف در بیشتر موارد کاهش تون کام نرم است که ضعف عضلانی با افزایش سن ایجاد می شود. به همین دلیل است که افراد مسن بیشتر خروپف می کنند و مخاط دهان آنها بیش از حد خشک می شود. این دلیل خشکی دهان صبحگاهی در سنین بالا را در بیشتر موارد توضیح می دهد.
– با مصرف ناکافی مایعات در هوای گرم، خشکی دهان تعجب آور نیست. اثر مشابهی می تواند با خوردن غذاهای پر نمک ایجاد شود.
– خشکی دهان می تواند توسط بسیاری از داروها ایجاد شود.
– سیگار کشیدن یکی دیگر از علل شایع خشکی دهان است.
– خشکی دهان می تواند یکی از مظاهر یائسگی باشد .

بیماری هایی که می توانند باعث خشکی دهان شوند، کدامند؟

– خشکی دهان می تواند ناشی از تب بالا و مسمومیت در بیماری های عفونی مختلف ( آنفولانزا ، لوزه و غیره) باشد.
– بیماری های مرتبط با از دست دادن زیاد مایعات به دلیل استفراغ یا اسهال مانند وبا و اسهال خونی نیز می توانند باعث خشکی دهان شوند. در چنین مواردی خشکی دهان یکی از علائم متعدد است و توجه خاصی را به خود جلب نمی کند.
– اگر خشکی دهان با اسهال، نفخ ، آروغ زدن ، حالت تهوع و درد در سمت چپ شکم همراه باشد، ممکن است نشان دهنده پانکراتیت باشد .
– خشکی دهان همراه با طعم تلخ ، سوزش سر دل ، پوشش سفید یا زرد روی زبان می تواند نشان دهنده بیماری های دستگاه گوارش مانند گاستریت ، اثنی عشر، کوله سیستیت باشد .
خشکی دهان نیز ممکن است در موارد زیر رخ دهد:
– بیماری های غدد بزاقی
– بیماری های غدد درون ریز ( دیابت شیرین ، تیروتوکسیکوز)
– نئوپلاسم های حفره دهان (خوش خیم و بدخیم)
– آسیب به انتهای عصبی که به کار غدد بزاقی کمک می کند.
– کم خونی
– کمبود ویتامین A
– بیماری های سیستمیک (اسکلرودرمی، بیماری شوگرن، فیبروز کیستیک).

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در بسیاری از شرایط مانند ترس ، خشکی دهان کاملا طبیعی است و جای نگرانی نیست. اما در صورت مشاهده هر گونه تغییر بیشتر، باید در صورت لزوم به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. در موارد زیر باید با پزشک مشورت کنید:
– خشکی دهان برای مدت طولانی باقی می ماند یا دوباره و دوباره عود می کند.
– خشکی دهان بدلیل مصرف دارو ایجاد شده است.
– غدد بزاقی متورم
– علاوه بر خشکی دهان، مشکلات لثه یا دندان درد دارید.
– در جویدن، بلعیدن یا صحبت کردن مشکل دارید.
– علاوه بر خشکی دهان، علائمی مانند تکرر ادرار، تشنگی یا سردرد شدید و بدن درد را تجربه می کنید.
– علاوه بر خشکی دهان، احساس سوزش در دهان نیز وجود دارد.
– نه تنها دهان، بلکه بینی یا چشم ها شما نیز خشک شده است .
– تحت فشار روانی شدید هستید.
علاوه بر این، اگر حالت تهوع، استفراغ یا تاری دید دارید بدلیل اینکه ممکن است مسمومیت باشد باید در اسرع وقت توسط پزشک معاینه و معالجه شوید.

نحوه رفع خشکی دهان

اگر خشکی دهان ناشی از نوشیدن الکل و سیگار باشد، تنها با رهایی از یک عادت بد می توان آن را از بین برد. توصیه می شود مصرف غذاهای شور و شیرین را کاهش دهید. به نحوه تنفس خود از طریق بینی یا دهان توجه کنید. اگر تنفس از طریق بینی دشوار است، تشخیص علت و بازیابی تنفس از طریق بینی ضروری است. برای این کار باید به پزشک مراجعه کنید. نظارت بر رطوبت اتاق نیز مهم است.
خشکی دهان می تواند اولین علامت بسیاری از بیماری ها باشد. بنابراین، با ظهور مکرر احساس خشکی دهان، باید ماهیت آن را درک و علت آن را مشخص کرد و در صورت لزوم با پزشک مشورت کرد تا درمان بیماری را که باعث این علامت شده است آغاز شود.