برفک دهان یا کاندیدیازیس چیست و چه علائمی دارد؟

برفک دهان یا کاندیدیازیس یک بیماری قارچی ناشی از مخمر کاندیدا است که بر غشاهای مخاطی دهان تاثیر می گذارد. حدود 150 نوع مختلف کاندیدا وجود دارد که می تواند باعث عفونت قارچی جدی شود. شایع ترین علت برفک دهان کاندیدا آلبیکنس است.
به طور کلی قارچ های عفونی جزء طبیعی پوست، دهان و فلور روده هستند و تا زمانی که تولیدمثل آنها توسط تعادل سایر میکروارگانیسم ها و سیستم ایمنی محدود شود، ناراحتی ایجاد نمی کنند. مشکلات تنها زمانی به وجود می آیند که قارچ ها بیش از حد تکثیر شوند یا از موانع طبیعی پوست و غشاهای مخاطی عبور کنند و باعث برفک دهان شوند.
کاندیدیاز اصطلاح رایج برای عفونت های ناشی از این قارچ است. بنابراین، برفک دهان را کاندیدیازیس دهان یا استوماتیت کاندیدیایی می نامند. عفونت قارچی به طور سنتی در دهان و در نواحی نزدیک به گلو رخ می دهد . کودکان بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند، اما عفونت در بزرگسالان با سیستم ایمنی ضعیف نیز مشاهده می شود.

اشکال برفک دهان یا کاندیدیازیس

به عنوان یک قاعده، قارچ در دهان در داخل گونه ها یا لب ها ایجاد می شود. اما گلو، زبان یا کام نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
برفک دهان می تواند از شکلی به شکل دیگر تغییر کند یا خود به خود روی دهد .

انواع برفک دهان و علائم آن:

– کاندیدیازیس کاذب غشایی: پلاک سفید، پنیری، به راحتی قابل جابجایی روی مخاط قرمز و ملتهب
– کاندیدیازیس اریتماتوز حاد: سوزش روی زبان، قرمزی شدید غشای مخاطی بدون رسوب
– کاندیدیاز هیپرپلاستیک: یک پوشش متراکم به رنگ خاکستری-سفید، مخاط دهان پرخون است.
– کاندیدیاز کاذب غشایی در دهان یک برفک کلاسیک است. در شایع‌ترین شکل برفک دهان، کاندیدیازیس کاذب غشایی، لکه‌های سفید منفرد در دهان ایجاد می کند که به راحتی از بین می رود.

سایر علائم برفک دهان

علاوه بر پلاک توصیف شده و قرمزی غشای مخاطی، برفک پیشرفته دهان باعث علائم اضافهدیکری می شود که شامل موارد زیر است:
– سوزش و خشکی دهان
– افزایش تشنگی
– بوی بد دهان
– احساس طعم فلز در دهان
– تورم غدد لنفاوی
– مشکل در بلع
– درد هنگام خوردن یا آشامیدن
– برفک دهان در کودکان در بیشتر موارد با تب همراه است

علل و عوامل خطر

برفک دهان توسط یک قارچ کاندیدا، معمولاً کاندیدا آلبیکنس، که یک مخمر است، ایجاد می شود. در اکثر افراد سالم، قارچ در دهان، روده یا روی پوست ایجاد می‌شود و اگر توسط سیستم ایمنی بدن کنترل شود و توسط میکرو فلور طبیعی مسدود شود، معمولاً آسیبی نمی رساند . با این حال، اگر شکافی در حفاظت از این اندام پیدا شود، قارچ ها به سرعت تکثیر می شوند. بنابراین، برفک دهان اغلب ، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف را تحت تاثیر قرار می دهد: کودکان، افراد مسن یا افرادی که از بیماری هایی مانند سرطان، HIV یا دیابت رنج می برند.

علل شایع برفک دهان

در کودکان، برفک دهان گاهی اوقات به دلیل عفونت در مادر ایجاد می شود – نوزادان در بدو تولد به قارچ واژن مادری که تشخیص داده نشده است یا بعداً از طریق پستانک آلوده می شوند.
برفک دهان در دوران شیردهی یکی از علل شایع استوماتیت در نوزادان است.
از دست دادن دندان ها، بریس ها یا پروتزهای نامناسب در برخی موارد باعث تحریک مخاط دهان در بزرگسالان می شود که به تولید مثل قارچ ها، به عنوان مثال، در زیر پروتز کمک می کند. سیگار کشیدن و خشکی دهان نیز باعث ایجاد برفک دهان می شود.
علاوه بر این، مصرف طولانی مدت داروها یکی از علل احتمالی برفک دهان است. آنتی بیوتیک ها، کورتیزون، به عنوان مثال، به شکل اسپری آسم، سیتواستاتیک ها سیستم ایمنی یا فلور دهان را مختل می کنند و راه را برای ایجاد عفونت قارچی هموار می کنند.

تشخیص بر اساس علائم مشخصه

تشخیص برفک دهان معمولاً – به ویژه در کودکان خردسال – بر اساس علائم مشخصه و به وضوح قابل مشاهده است. علاوه بر این، از بیمار یا والدین در مورد شکایات، شرایط همراه و بیماری های قبلی سوالاتی پرسیدهمی شود .
برای تشخیص دقیق، اسمیر از مخاط دهان گرفته می شود و زیر میکروسکوپ بررسی می شود. کشت قارچ برای تعیین دقیق نوع قارچ کاندیدا ضروری است . اگر برفک آن طور که انتظار می رود به درمان دارویی پاسخ ندهد، این مورد ضروری است، سپس تغییر دارو در نظر گرفته می شود.
در حالت ایده آل، پزشک محل شروع ضایعه، نقطه ورود قارچ ها را مشخص می کند و در صورت لزوم، آسیب مربوطه را در دهان درمان می کند.

درمان برفک دهان

درمان به صورت سرپایی انجام می شود. مدت زمان درمان بستگی به شدت بیماری ، ویژگی های فردی بیمار بستگی داشته و سن و وضعیت ایمنی در نظر گرفته می شود. کاندیدیازیس دهان، اگر درمان نشود، می تواند منجر به عواقب جدی در قالب کاندیدیاز تهاجمی شود.
برای درمان برفک دهان، پزشک داروهای ضد قارچی، مسکن ها را بر اساس نشانه ها و آنتی هیستامین های مناسب برای مخاط دهان تجویز می کند.
قرص ها، ژل ها، دهان شویه هایی که پزشک برای درمان برفک دهان تجویز می کند اغلب حاوی مواد فعال نیستاتین، میکونازول یا آمفوتریسین B هستند.
هنگام درمان برفک دهان، رعایت دقیق دوز داروی تجویز شده توسط پزشک و مدت زمان درمان مهم است.
درمان نباید زودتر از موعد متوقف شود، حتی اگر علائم قابل مشاهده دیگری از کاندیدیازیس وجود نداشته و وضعیت بیمار بهبود یافته باشد. قطع داروها می تواند باعث عود عفونت قارچی درمان نشده و حتی سرایت آن به نواحی دیگر شود.
درمان قارچ دهان به تنهایی و با روش های خانگی توصیه نمی شود. زیرا درمان‌های خانگی مانند غرغره بابونه تنها با خشک کردن پوشش دهان، عفونت را تشدید می‌کند.
تغذیه نقش مهمی در درمان کاندیدیازیس دهان دارد. غذاهای کربوهیدراتی یک بستر عالی برای تولید مثل فعال کاندیدا هستند، بنابراین مهم است که غذاهای حاوی قند را محدود کنید یا بهتر است کاملاً کنار بگذارید.