بیماری روماتیسم : علت ،علائم و درمان

بیماری روماتیسم ، یک بیماری سیستمیک است که با آسیب به بافت همبند همراه است. این بیماری غالبا پس از عفونت استرپتوکوک ایجاد می شود که منجر به ایجاد آنتی بادی برای سلول های خود بدن می شود این بیماری اغلب، التهاب سیستم قلبی عروقی، مفاصل، سیستم عصبی، پوست و بافت زیر جلدی را تحت تاثیر قرار می دهد.
تعدادی از تظاهرات بالینی این بیماری با غلبه آسیب بافت همبند وجود دارد که عبارتند از:

– مفاصل (آرتریت روماتوئید)
– پوست (اریتم حلقوی، ندول های روماتیسمی)
– قلب (بیماری روماتیسمی قلبی
– عروق مغزی (کریا).
روماتیسم می تواند منجر به بهبودی کامل یا تغییرات ارگانیک در دستگاه دریچه ای قلب با ایجاد نقص شود. در این صورت بیماری مزمن می شود.
طبق آمار، ایجاد نقایص قلبی در برابر پس زمینه روماتیسم در کودکان در 30٪ موارد و در بزرگسالان – در 40-45٪ موارد ایجاد می شود.
روماتیسم بدون عارضه یا با تشکیل نارسایی قلبی رخ می دهد.

علل ایجاد ییماری روماتیسم

این بیماری توسط استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه A ایجاد می شود.این پاتوژن می تواند باعث التهاب لوزه، فارنژیت شود. آنتی بادی هایی که توسط بدن در فرآیند التهاب تولید می شوند نه تنها بر خود استرپتوکوک بلکه بر سلول های بافت همبند انسان نیز تأثیر می گذارند (ساختار آنتی ژنی مشابه است).
اولین علائم بالینی روماتیسم در افراد مستعد (عمدتاً در کودکان 7 تا 15 ساله) 1 تا 4 هفته پس از ابتلا به گلودرد ظاهر می شود. در همان زمان، علائم التهاب لوزه کاهش می یابد و سپس دمای بدن دوباره افزایش می یابد (به دلیل افزایش تیتر آنتی بادی های پاتوژن).

علائم بیماری رماتیسم

شکایات بیمار ممکن است بسته به محلی سازی غالب فرآیند پاتولوژیک متفاوت باشد. با روماتیسم، قلب، مفاصل بزرگ بازوها و پاها، پوست و مغز می توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
با پیشرفت بیماری روماتیسمی قلبی، تمام غشای قلب می تواند تحت تاثیر قرار گیرد، اما میوکاردیت بیشتر ایجاد می شود. بیمار ممکن است از موارد زیر شکایت کند:
– افزایش دمای بدن
– ضعف عمومی
– افزایش ضربان قلب
– درد در محل برآمدگی قلب
– آریتمی
– علائم نارسایی قلبی (تنگی نفس، اختلال در تحمل ورزش، کاهش فعالیت روزانه) وجود دارد.

با ایجاد شکل روماتیسم مفصلی، مفاصل بزرگ اندام فوقانی و تحتانی به طور متقارن تحت تأثیر قرار می گیرند. بیماران از موارد زیر شکایت دارند:

– افزایش دمای بدن
– ضعف عمومی
– تورم، درد مفاصل زانو، آرنج، مچ دست و مچ پا
– تغییرات متقارن در مفاصل، می توانند ناپدید شوند و دوباره ظاهر شوند.
درد مفاصل همراه با روماتیسم با مصرف مسکن های غیر استروئیدی از بین می رود. بدشکلی مفاصل پس از ابتلا به آرتریت روماتوئید باقی نمی ماند.
با ایجاد اریتم حلقوی، بثورات صورتی کم رنگ بدون درد روی پوست تنه و اندام فوقانی ظاهر می شود که از سطح پوست بیرون نمی زند، خارش ندارد و پس از فشار دادن روی پوست، لکه هایی باقی نمی ماند.
گره های روماتوئید تشکیلات متراکمی در زیر پوست هستند که جابجایی ضعیفی دارند و در ناحیه مفاصل بزرگ و در محل اتصال رباط ها (اغلب در پشت سر) قرار دارند.
کوریا با آسیب به عروق مغز مشخص می شود. بیمار دچار موارد زیر می شود:
– تغییرات رفتاری، تحریک پذیری یا بی حالی
– تغییر در دست خط، اختلال در مهارت های حرکتی ظریف انگشتان و دست ها
– ضعف عضلانی
کوریا ممکن است تنها علامت بیماری باشد که اغلب در دختران 10-15 ساله ایجاد شده و می تواند پس از 3 تا 6 ماه با بهبودی کامل ادامه یابد.
این بیماری می تواند غشاهای سروزی را تحت تاثیر قرار دهد و به صورت پلوریت ظاهر شود.

تشخیص روماتیسم

تشخیص با هدف شناسایی علت روماتیسم، علائم، عوارض آن، تمایز با سایر بیماری ها انجام می شود.
پزشک از معیارهای ویژه ای برای ایجاد تشخیص با در نظر گرفتن تظاهرات بالینی بیماری، تغییرات در روش های تشخیص آزمایشگاهی و ابزاری استفاده می کند.
واقعیت عفونت استرپتوکوکی قبلی از اهمیت زیادی برخوردار است که با شناسایی آنتی ژن ها یا افزایش تیتر آنتی بادی توسط PCR یا رشد کشت پاتوژن بر روی یک محیط غذایی (سواب از گلو گرفته می شود) مشخص می شود.

لیست آزمایشات آزمایشگاهی که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند ، شامل موارد زیر می باشد:

– آزمایش خون بالینی عمومی با تعیین هموگلوبین، فرمول لکوسیت، ESR
– تجزیه و تحلیل کلی بالینی ادرار
– آزمایشات بیوشیمیایی خون(تعیین AST، ALT، بیلی روبین کل و فراکسیون های آن، پروتئین کل و فراکسیون های آن، اوره، کراتینین، آلکالین فسفاتاز)
– لیپیدوگرام
– کواگولوگرام
– الکترولیت های خون، pH
– گلوکز خون
– واکنش بارش با آنتی ژن کاردیولیپین
آزمایش خون ایمونولوژیک شامل تعیین پروتئین واکنشگر C (مثبت)، آنتی استرپتولیزین-O (مثبت یا با افزایش تیتر)، فاکتور روماتوئید (منفی) است.
بررسی باکتریولوژیک با هدف شناسایی هر دو شکل فعال عفونت استرپتوکوک و ناقل است. حساسیت پاتوژن به آنتی بیوتیک ها نیز تعیین می شود.
– غربالگری عفونت HIV ، هپاتیت ویروسی انجام می شود.

از روش های زیر برای تشخیص ابزاری نیز می توان استفاده کرد:

– نوار قلب
– اکوکاردیوگرافی
– معاینه اشعه ایکس از اندام های حفره قفسه سینه ، مفاصل
– سی تی اسکن از ریه ها ، مفاصل ، با استفاده از کنتراست.

درمان روماتیسم

هدف از درمان بیماری رماتیسم درمان کاهش یا حذف شکایات بیمار، جلوگیری از عوارض و دستیابی به بهبودی پایدار در سیر مزمن بیماری است.
درمان های غیر دارویی عبارتند از:
– استراحت در بستر هنگام دمای بالا بدن.
– رژیم گرفتن با ایجاد نارسایی قلبی با محدودیت شدید فعالیت بدنی، مصرف مایعات و نمک باید به 5 گرم در روز محدود شود. تغذیه باید متعادل باشد، نیازهای انرژی فرد را برآورده کند. مصرف غذاهای حاوی مقادیر کافی پروتئین، منیزیم، پتاسیم توصیه می شود.
– پیشگیری از هیپودینامی سطح فعالیت بدنی باید شدت علائم نارسایی قلبی را در نظر بگیرد. ورزش روزانه به مدت 15-20 دقیقه توصیه می شود.
برای جلوگیری از عود روماتیسم، لازم است کانون عفونت را از بین برود .
فارماکوتراپی روماتیسم شامل استفاده از داروهایی مانند:
– داروهای ضد باکتری با در نظر گرفتن نتایج بررسی باکتریولوژیک.
– مسکن ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی.
– عوامل گلوکوکورتیکوئیدی
– تجویز داروهایی برای درمان نارسایی قلبی (بتابلوکرها، گلیکوزیدهای قلبی، مهارکننده‌های ACE، دیورتیک‌ها)
همچنین می توان از داروهایی با هدف پیشگیری از عوارض ترومبوتیک (عوامل ضد پلاکتی، ضد انعقادها، وازودیلاتورهای محیطی) استفاده کرد.
مصرف قرص و تزریق برای روماتیسم به صورت جداگانه برای هر بیمار ایجاد می شود.