ام آر آی چیست و چه کاربردی دارد؟

ام آر آی یا تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (Magnetic Resonance Imaging) یک نوع تکنیک پزشکی تصویربرداری است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تولید شده توسط رایانه برای تهیه تصاویر دقیق از اندام ها و بافت ها در بدن استفاده می کند.
بیشتر دستگاه‌های ام‌آر‌آی آهنرباهای بزرگ و لوله ای شکل دارند و هنگامی که بیمار در داخل دستگاه قرار می‌گیرد ، میدان مغناطیسی به طور موقت مولکول های آب را در بدن بیمار ترسیم می کنند، سپس امواج رادیویی باعث می شوند این اتم های تراز شده سیگنال های ضعیفی تولید کند که برای ایجاد تصاویر مقطعی استفاده می شود.
دستگاه MRI همچنین می تواند تصاویر سه بعدی تولید کند که از زوایای مختلف قابل مشاهده می باشد . با استفاده از این روش میتوان تصویر بافت های درونی بدن را دید و از آن طریق مشکلات و بیماری های اعضاء بدن را تشخیص داد.
همانطور که میدانیم در روش های تصویر برداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده و یا سی تی اسکن بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزه کننده قرار میگیرد که اگر از حد مشخصی بیشتر باشد میتواند موجب اشکالاتی در کارکرد سلول ها شود. ولی در ام آر آی از اشعه ایکس استفاده ای نمیشود و بنابراین نسبت به رادیوگرافی و سی تی اسکن بسیار کم ضررتر است.

دلایل انجام MRI

MRI یک روش غیر تهاجمی است که پزشک می تواند توسط آن اندام بافت ها و سیستم اسکلتی بیمار را معاینه کند .
این تصاویر با وضوح بالا از قسمت های داخلی بدن تولید می‌شوند که به تشخیص انواع مشکلات کمک می کنند .

درطول انجام ‏ MRI چه اتفاقاتی می‌افتد؟

دستگاه ام آر آی مانند یک لوله است که هر دو انتهای آن باز است . بیمار روی یک میز متحرک قرار می گیرد و قسمتی از بدن که باید مورد ارزیابی قرار بگیرد به داخل لوله وارد می شود و کل بدن وارد دستگاه نمی شود .
یک تکنسین ، بیمار را از اتاق دیگر رصد می‌کند و بیمار می تواند با میکروفون با شخص صحبت کند .
اگر ترس از فضای بسته (کلاسترو فوبیا) دارید ، ممکن است دارویی به شما دهند تا خواب آلود شده و اضطراب کمتری داشته باشید . بیشتر افراد بدون مشکل این آزمایش را انجام می دهند.
دستگاه MRI یک میدان مغناطیسی در اطراف شما ایجاد می کند و امواج رادیویی به بدن شما هدایت می شوند . این روش بدون درد است و شما میدان مغناطیسی و امواج رادیویی را حس نمی کنید و هیچ قسمت متحرکی در اطرافتان وجود ندارد .
در حین اسکن ام‌آرآی قسمت داخلی آهنربا صدای ضربه زدن مکرر و سایر صداها را ایجاد می کند که ممکن است به شما گوشی هایی داده شود تا بتواند نویز را مسدود کند.
در بعضی موارد ماده حاجب معمولا گادولینیوم از طریق تزریق داخل وریدی به رگ های دست یا بازوی شما تزریق می شود . این کار باعث ایجاد کنتراست شده و جزئیات خاصی را تقویت می کند . گادولینیوم به ندرت باعث ایجاد واکنش های آلرژیک می شود .
انجام MRI ۱۵ دقیقه تا بیش از یک ساعت ممکن است ادامه یابد و فرد باید در حین اسکن کاملا بی حرکت بماند ، زیرا حرکت می تواند تصاویر حاصل را تار کند .

طرز کار ام آر آی چیست ؟

امواج مورد استفاده در ام آر آی از جنس امواج رادیویی و مغناطیسی هستند که ضرری برای بدن ندارند. ام آر آی از این واقعیت فیزیکی استفاده میکند که پروتون هایی که در هسته اتم ها قرار گرفته اند مانند کره زمین در حول محور خود با سرعت زیادی میچرخند و در نتیجه یک میدان معناطیسی در اطراف خود تشکیل میدهند.
در ام آر آی ، بیمار در یک میدان مغناطیسی بسیار قوی قرار می گیرد. این میدان موجب میشود محور چرخش پروتون های هسته اتم ها در تمام بافت های بدن (بخصوص پروتون هایی که در هسته مولکول آب قرار دارند) در امتداد خطوط میدان مغناطیسی ام آر آی قرار گیرند. سپس امواج رادیویی خاصی به سوی بدن بیمار تابانده میشود. این امواج که بصورت پالس فرستاده میشوند موجب می گردند تا محور چرخش پروتون ها کمی تغییر کند. با اتمام پالس رادیویی، محور چرخش پروتون مجددا در امتداد خطوط میدان مغناطیس برمی گردد. این برگشت موجب ایجاد یک موج رادیویی (الکترومغتاطیسی) جدید میشود.
سپس این امواج رادیویی ثانویه که از تک تک پروتون ها ساطع می شوند به توسط گیرنده های دستگاه ام آر آی دریافت شده و به کامپیوتر آن ارسال می گردند. در این کامپیوتر امواج دریافت شده بسرعت تحلیل شده و سپس تصاویری براساس این تحلیل ها ساخته میشود که پزشک آنها را بر روی مانیتور دستگاه می بیند و در صورت لزوم آنها را چاپ میکند.
در کامپیوتر ام ار آی مشخص می شود که چه جاهایی از بدن موج رادیویی بیشتری از خود ساطع کرده اند. هرچه شدت موج دریافتی از نقطه ای از بدن بیشتر باشد نشانه تراکم بیشتر پروتون در آن نقطه است و چون فراوان ترین اتم بدن که پروتون دارد اتم هیدروژنی است که در مولکول آب قرار دارد پس هرجایی که موج رادیویی بیشتری ارسال کرده است در واقع آب بیشتری داشته است.
در واقع کاری که ام آر آی انجام میدهد اینست که نشان دهد در چه نقاطی ار بدن آب بیشتری وجود دارد. چون غلظت مولکول آب در بافت های بدن متفاوت است و با بیمار شدن بافت ها این غلظت باز هم تغییر میکند میتوان با استفاده از اطلاعات دریافتی تصویر بسیار دقیقی از شکل بافت های گوناگون بدن ایجاد کرد.

انواع ام آر آی

ام آر آی مغز و نخاع

‏ تصویربرداری از مغز و نخاع ، اغلب برای کمک به تشخیص انجام می شود .
مواردی که با تصویربرداری ام آر آی قابل تشخیص هستند ، شامل موارد زیر می باشند :

– آنوریسم عروق مغزی
– اختلالات داخلی چشم و گوش
– مالتیپل اسکلروزیس
– اختلالات نخاعی
– سکته مغزی
– تومورها
– آسیب های مغزی در اثر ضربه

ام آر آی قلب و عروق خونی

این نوع MRI که روی قلب و رگ‌های خونی تمرکز دارد ، می تواند موارد زیر را ارزیابی کند :

– اندازه و عملکرد دریچه‌های قلب
– ضخامت و حرکت دیواره های قلب
– میزان خسارت ناشی از حمله یا بیماری قلبی
– مشکلات ساختاری در آئورت مانند آنوریسم یا شکاف ها
– التهاب یا انسداد در رگ های خونی

‏MRI ارگان های داخلی دیگر

‏ MRI می‌تواند تومورها یا ناهنجاری های بسیاری از ارگان های بدن از جمله موارد زیر را بررسی کند :
– مجاری کبد و صفرا
– کلیه ها
– طحال
– لوزالمعده
– رحم
– تخمدان ها
– پروستات

‏ام آر آی استخوان ها و مفاصل

ام آر آی می تواند به ارزیابی موارد زیر نیز کمک کند :
– ناهنجاری های مفصل ناشی از صدمات آسیب زا یا تکراری مانند غضروف پاره شده یا رباط ها
– ناهنجاری های دیسک در ستون فقرات
– عفونت های استخوانی
– تومورهای استخوان ها و بافت های نرم

ام آر آی سینه

ام آر آی را می توان با استفاده از ماموگرافی برای تشخیص سرطان پستان به ویژه در زنانی که دارای بافت های متراکم پستان هستند یا در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند ، استفاده نمود.

آمادگی قبل از انجام MRI

قبل از انجام آزمایش تصویربرداری MRI بیمار می تواند به طور معمول غذا خورده و همچنین داروهای خود را مصرف کند .مگر اینکه دستور دیگری داده شود .
معمولا از بیمار خواسته می‌شود که لباس خود را تغییر داده و مواردی که ممکن است بر تصویربرداری مغناطیسی تاثیر بگذارد را حذف کند . این موارد شامل جواهرات ، عینک ، ساعت ، کلاه گیس ، پروتز ، سمعک و لوازمات آرایشی که حاوی ذرات فلزی هستند می باشد .
همچنین در صورت داشتن موارد زیر باید مسئولین تصویربرداری را آگاه کند :
داشتن دریچه‌های مصنوعی قلب ، وجود گلوله یا پروتز درون بدن ، کاشت حلزون ، پمپ انسولین و…

نتایج حاصل پس از انجام ام آر آی

پس از اتمام اسکن ، کامپیوتر تصاویری بصری از ناحیه مورد نظر در بدن را تولید می کند.
سپس پزشک ویژه‌ای که تفسیر را انجام می دهد (رادیولوژیست) تصاویر مربوط به اسکن شما را تجزیه و تحلیل نموده و یافته ها را به پزشک گزارش می دهد .
پزشک در مورد یافته های مهم و مراحل بعدی با شما صحبت نموده و تصمیم گیری خواهد نمود .

آیا ام ار آی روش خطرناک یا بی خطری است ؟

در صورتی که اصول ایمنی رعایت شوند ام آر آی روش تصویربرداری بسیار ایمن و کم خطری است. انجام ام آر آی کاملا بدون درد است و عارضه کوتاه مدت یا بلند مدت شناخته شده ای ندارد.
همانطور که ذکر شد ام آر آی از یک میدان مغناطیسی بسیار پرقدرت استفاده می کند. در صورتی که اشیاء فلزی در این میدان مغناطیسی قرار گیرند حرکت می کنند. حرکت این اشیاء میتواند موجب آسیب به بیمار شود. پس در اطاق ام آر آی نباید هیچ جسم فلزی باشد. اگر بیمار وسیله فلزی با خود دارد باید آن را خارج از اطاق ام آر آی از خود جدا کند. ساعت، جواهرات و بعضی از قسمت های لباس ها فلزی هستند.
اگر بیمار قبلا جراحی شده و از گیره های فلزی بر روی رگ های او استفاده کرده اند انجام ام آر آی برای وی خطرناک است چون گیره فلزی میتواند در میدان مغناطیسی ام آر آی حرکت کند. گلوله های فلزی یا ترکش در بدن بیمار هم میتواند همین مشکل را ایجاد کند. در کسانی که از سمعک استفاده میکنند و یا در کسانی که پیس میکر قلبی دارند امواج مغناطیس ام ار آی میتواند در کارکرد این دستگاه ها ایجاد اختلال کند .

برای انجام ام آی آی در کرج به کجا مراجعه کنیم ؟

مرکز تصویربرداری پزشکی بهار با مجهزترین تجهیزات تصویربرداری همه روزه پذیرای مراجعین گرامی برای انجام ام آر آی می باشد . این مرکز شبانه روزی بوده و با اکثر بیمه ها طرف قرارداد می باشد . امکان دریافت نوبت بصورت اینترنتی نیز فراهم است.

 منبع – منبع