سرفه مداوم در کودکان ، سرفه ای است که 3 تا 8 هفته طول می کشد. این مشکل به عنوان یک عارضه ARVI، عفونت های باکتریایی و سایر بیماری های ارگان های گوش و حلق و بینی رخ می دهد. عوامل ایجاد کننده شایع نیز شامل آلرژی های تنفسی، فرآیندهای عفونی و التهابی مزمن و ورود اجسام خارجی به برونش ها می شود.
سرفه همراه با اکثر آسیب شناسی های حاد و مزمن دستگاه تنفسی است و گاهی در بیماری های سایر سیستم های بدن رخ می دهد، بنابراین یکی از شایع ترین دلایل مراجعه به پزشک اطفال است. این علامت باعث ناراحتی و عذاب مداوم در کودک می شود و زندگی روزمره، اشتها و خواب را مختل می کند. بر اساس مدت زمان، به حاد (تا 3 هفته)، طولانی مدت (3 تا 8 هفته) و مزمن (بیش از 8 هفته) تقسیم می شود.
علل سرفه مداوم در کودکان
ساختار اتیولوژیک سرفه مداوم در کودکان به سن بستگی دارد. در دوران نوزادی، این بیماری اغلب به دلیل نقص های رشدی و آسیب شناسی های مادرزادی ایجاد می شود. در بیماران پیش دبستانی و دبستان بیماری های عفونی و آلرژیک نقش عمده ای دارند. در نوجوانان، مشکلات فوق با بیماری های مزمن برونش ریوی و آسیب به سایر سیستم های اندام همراه است.
علل سرفه های مداوم به گروه های زیر تقسیم می شوند:
– عفونت ها : سرفه پس از دلایل عفونی پس از یک بیماری حاد تنفسی ایجاد می شود که توسط هر ویروس یا پاتوژن باکتریایی ایجاد می شود. آسیب شناسی توسط خود پاتوژن ایجاد نمی شود، بلکه با تغییر در عملکرد گیرنده های سرفه و اختلال در ساختار مخاط برونش به دلیل عفونت ایجاد می شود.
– بیماری های آلرژیک : یکی از علل اصلی سرفه خشک طولانی مدت، آسم برونش است و این علامت ممکن است تنها علامت آسم در کودکان باشد. این بیماری اغلب در بیماران مستعد با سابقه آلرژی غذایی، درماتیت آتوپیک و رینیت آلرژیک تشخیص داده می شود.
– وجود اجسام خارجی در دستگاه تنفسی : هر جسم خارجی در برونش که به موقع تشخیص داده نشده باشد، گیرنده های سرفه را تحریک کرده و باعث التهاب مزمن می شود. شدت سرفه به اندازه جسم خارجی، مواد آن و محل قرارگیری آن در مجرای تنفسی بستگی دارد.
– بیماری های مزمن برونش ریوی : سرفه مداوم در کودکان که همراه با خلط مخاطی چرکی یا غلیظ مشخصه پنومونی کند ، سل، برونشیت مزمن و برونشیت انسدادی است، کمتر شایع بوده و علل آن عوامل مادرزادی مانند فیبروز کیستیک، هیپوپلازی ریوی است.
علل خارج ریوی سرفه مداوم یکی از علائم بیماری ریفلاکس معده ( GERD ) و فتق دیافراگم است. همچنین در پاتولوژی های سیستم قلبی عروقی، کرمی ها ، نقص ایمنی اولیه و بیماری های هماتولوژیک مشاهده می شود. گاهی اوقات، سرفه های روانی رخ می دهد که بیشتر برای دختران در سن مدرسه معمول است.
علائم
تصویر بالینی سرفه مداوم در کودکان بر اساس نوع و شدت بیماری زمینه ای تعیین می شود. اگر سرفه در نتیجه عفونت های تنفسی رخ دهد، در 1-2 هفته اول کودک علائم معمولی ARVI را تجربه خواهد کرد. سپس وضعیت بهبود می یابد، اما حملات سرفه دوره ای ادامه می یابد، که بیمار را برای حدود 1-1.5 ماه آزار می دهد. به تدریج فراوانی و شدت آنها کاهش می یابد که نشان دهنده بهبود مطلوب بیماری است.
اگر علامت پاتولوژیک ناشی از جریان مخاط در امتداد دیواره حلق باشد، شدیدترین حملات در شب و صبح بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب رخ می دهد. این مشکل در وضعیت عمودی بهبود می یابد، بنابراین در طول روز کودک احساس رضایت می کند. سرفه شبانه طولانی همراه با تعریق زیاد و تب خفیف ، نشانه احتمالی عفونت سل است.
کودکان خردسال قادر به تشخیص واضح مشکل خود نیستند، بنابراین والدین باید روی علائم عینی تمرکز کنند. بیماران مسنی که از سرفه های طولانی رنج می برند از درد و غلغلک دادن در گلو، درد در قفسه سینه یا سایر قسمت های قفسه سینه شکایت دارند. اغلب سرفه با افزایش دمای بدن، ضعف و سایر علائم مسمومیت همراه است.
علاوه بر زمان روز و شرایط بروز حمله های سرفه، به وجود و ماهیت ترشحات خلط توجه می شود . با سرفه های پس از عفونی و آلرژیک، خلط وجود ندارد، یا مخاط به مقدار کم ترشح می شود. ظهور چرک در مخاط خلط دار نشان دهنده فرآیندهای باکتریایی در دستگاه تنفسی تحتانی است. رگه های خون در خلط ممکن است نشان دهنده وجود جسم خارجی، سل یا فیبروز کیستیک باشد.
تشخیص
کودک مبتلا به سرفه مداوم باید توسط متخصص اطفال ، متخصص ریه اطفال یا پزشک گوش و حلق و بینی معاینه شود. یک جستجوی تشخیصی پیچیده برای افتراق علل احتمالی و تشخیص صحیح لازم است. مرحله اول جمع آوری تاریخچه بیماری و زندگی، معاینه فیزیکی با استفاده از روش های لمس، کوبه ای و سمع است. مرحله دوم یک برنامه تشخیصی گسترده است که شامل روش های زیر است:
– تصویربرداری توسط اشعه ایک OGK : یک مطالعه اساسی که با آن می توان التهاب در برونش ها و ریه ها را مشاهده کرد، اجسام خارجی فرومغناطیسی و علائم آسیب به غدد لنفاوی داخل قفسه سینه را شناسایی کرد. اگر در تفسیر رادیوگرافی مشکلی وجود داشته باشد، روش های دیگر مانند سی تی اسکن ریه ها ، برونشوگرافی تجویز می شود.
– برونکوسکوپی کامپیوتری : روشی موثر برای تشخیص بیماری ها با استفاده از صداهای تنفسی که برای بیماران زیر 7 سال توصیه می شود. با کمک CBFG، انسداد برونش، تولید بیش از حد خلط در برونش ها و سایر علائم عملکردی آسیب شناسی تشخیص داده می شود. در کودکان بالای 7 سال، مطالعه با اسپیرومتری جایگزین می شود .
– تشخیص میکروبیولوژیک : برای تایید یا رد ماهیت عفونی بیماری، میکروسکوپ اسمیر از گلو و بینی و کشت باکتریولوژیک خلط تجویز می شود. در صورت مشکوک بودن به سل، آزمایش Mantoux و Diaskintest ، آزمایش کوانتیفرون دقیق تر و آزمایش PCR برای مایکوباکتریوم توبرکلوزیس انجام می شود.
تحقیق در مورد آلرژی در صورت مشکوک بودن به بیماری های آلرژیک، تجزیه و تحلیلی برای تعیین سطح ایمونوگلوبولین کل E و آنتی بادی های اختصاصی IgE در سرم خون انجام می شود. پس از بهبودی، آزمایش های پوستی برای تعیین آنتی ژن هایی که باعث تشدید در یک بیمار خاص می شوند، تجویز می شود.
درمان سرفه های مداوم در کودکان
مرحله اجباری درمان، از بین بردن بیماری زمینه ای است که باعث علائم ناخوشایند شده است. بسته به ماهیت آن، داروهای ضد باکتری، ضد پروتوزوئال، ضد حساسیت و سایر گروه ها تجویز می شود. از بین بردن علت سرفه های طولانی شرط اصلی برای عادی سازی وضعیت کودک و جلوگیری از عوارض است.
علاوه بر این، درمان علامتی انجام می شود که با هدف تسهیل خلط ، کاهش دفعات و شدت حملات و بهبود وضعیت عمومی کودک انجام می شود. دارو درمانی با در نظر گرفتن سن بیمار تجویز می شود. تمام داروهای مورد استفاده را می توان به دو گروه بزرگ تقسیم کرد:
– ضد سرفه . : این دسته شامل داروهای ضد سرفه با عملکرد مرکزی و محیطی است که به ندرت در اطفال تجویز می شود و داروهایی با اثر غیر مستقیم: ضد التهاب، ضد احتقان، گشادکننده برونش.
بهینه سازی سرفه : این گروه شامل داروهای مخاطی با اثر مستقیم و غیرمستقیم، خلط آورهای سنتی (انتظار دهنده) و داروهای ترکیبی است. نشانه های استفاده، مدت زمان و دوز آنها توسط پزشک تعیین می شود.
برای سرفه های مداوم در کودکان، روش های درمانی غیردارویی نقش مهمی دارند. کودک به نوشیدنی های گرم و ملایم نیاز دارد و باید در اتاقی با هوای مرطوب و خنک بماند و بار گفتار را محدود کند. در درمان پیچیده، توصیه می شود با استفاده از اسپیسر یا نبولایزر استنشاق انجام شود . برای دفع بهتر خلط، فیزیوتراپی و تمرینات تنفسی تجویز می شود .