سی تی اسکن چیست و چگونه انجام می شود؟

سی تی اسکن ( Computed Tomography scan )، یک نوع تصویر برداری برای ایجاد تصاویر مقطعی از بدن توسط رایانه و دستگاه های چرخش اشعه ایکس می باشد.
این اسکن با گرفتن چندین پرتوی ایکس در زوایای مختلف کار می کند ، سپس از آن پرتوهای ایکس استفاده می‌کند تا یک تصویر سه بعدی تشکیل دهد .
یک کامپیوتر تمام پرتوهای مختلف که توسط اشعه ایکس گرفته شده را در زوایای مختلف بررسی می‌کند و تصاویر را برای ایجاد یک مدل رایانه‌ای سه بعدی از اندام های داخلی ترکیب می‌کند.
این تصاویر اطلاعات دقیق تری نسبت تصاویر عادی اشعه ایکس ارائه می دهند آنها می توانند بافت‌های نرم ، رگ‌های خونی و استخوان‌ها را در قسمت های مختلف بدن نشان دهند .
در واقع اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن مجموعه ای از تصاویر اشعه ایکس را که از زوایای مختلف در اطراف بدن فرد گرفته شده است ، ترکیب نموده و از پردازش رایانه برای ایجاد تصاویر مقطعی استخوان ها ، رگ های خونی و بافت های نرم در بدن استفاده می کند .
این تکنولوژی ، پزشکی را متحول کرده است . زیرا به پزشکان این امکان را می دهد تا بیماری هایی که در گذشته اغلب در جراحی یا کالبد شکافی دیده می شدند را ببینند.
دستگاه های سی تی اسکن امروزی چنان پرقدرتند که میتوانند تصاویر برش هایی با فاصله کمتر از یک میلیمتر را از بدن انسان تهیه کنند. تقریبا از هر جایی از بدن انسان سی تی اسکن انجام میشود. از فرق سر تا نوک انگشت پا را میتوان سی تی اسکن کرده و تصاویر سطح مقطع بدن را در آن برش های مشاهده کرد.
در این مقاله قصد داریم به معرفی و بررسی سی تی اسکن ، نحوه انجام آن و به طور کلی تمام چیزهایی که مربوط به این اسکن تصویر برداری می باشد بپردازیم تا بتوانیم شما را بیشتر با این روش تشخیصی آشنا کنیم.

دلایل انجام این اسکن

پزشک ممکن است برای کمک به بیمار و تشخیص دقیق در موارد زیر سی تی اسکن را تجویز کند :
– تشخیص اختلالات ماهیچه ای و استخوانی مانند تومورهای استخوانی و شکستگی ها
– مشخص کردن محل تومور ، عفونت یا لخته خون
– راهنمایی برای روش هایی مانند جراحی بیوپسی و پرتو درمانی
– تشخیص بیماری ها و شرایطی مانند سرطان ، بیماری های قلبی و توده های کبدی
– نظارت بر اثربخشی برخی از درمان‌ها مانند درمان سرطان
– تشخیص آسیب های داخلی و خونریزی داخلی
– تمایز بین سکته مغزی ، ایسکمیک یا هموراژنیک
– قبل از انواع خاصی از جراحی ، تصویری شفاف از یک ناحیه از بدن به جراح می دهد.

کدام قسمت های بدن می توانند تحت سی تی اسکن قرار بگیرند؟

با توجه به این که انجام این اسکن می‌تواند بافت‌های نرم ، رگ‌های خونی و استخوان‌ها را در قسمت های مختلف بدن نشان دهد ، ممکن است از آن برای موارد زیر استفاده شود:
– سر
– شانه ها
– ستون فقرات
– قلب
– شکم
– زانو
– سینه

نحوه آمادگی برای انجام سی تی اسکن

بسته به این که کدام قسمت از بدن بیمار باید اسکن شود ، ممکن است موارد زیر از بیمار خواسته شود :
– خارج کردن تمام یا مقداری از لباس و پوشیدن لباس بیمارستان
– جدا و خارج کردن اشیا فلزی مانند کمربند ، جواهرات ، دندان های مصنوعی و عینک . زیرا ممکن است در نتایج تصویر تداخل داشته باشند .
– عدم خوردن یا نوشیدن چند ساعت قبل از انجام اسکن

استفاده از مواد کنتراست

برای انجام برخی از سی تی اسکن ها جهت آسان تر تشخیص دادن ناهنجاری ها ، ممکن است به بیمار ماده کنتراست داده شود تا به برجسته کردن نواحی بدن کمک کند . محلول های حاوی مواد حاجب ، مانند ید یا باریم ، بسته به بافت هدف ، به صورت خوراکی ، رکتال یا مستقیماً به جریان خون تزریق می شوند. مواد موجود در محلول با تغییر موقت تعامل پرتوهای X با برخی از بافت های بدن ، باعث می شوند که این بافت ها در تصویر حاصل از آن متفاوت باشند.
ماده ی کنتراست، اشعه ایکس را مسدود کرده و بر روی تصاویر سفید به نظر می رسد که می تواند به تاکید بر رگ های خونی ساختارها کمک کند .
این مواد کنتراست ممکن است که به طریقه های زیر به بیمار داده شوند :

１. به صورت خوراکی

اگر معده یا مری شما اسکن شود ممکن است نیاز به نوشیدن مایعی داشته باشید که حاوی ماده حاجب است و به پزشک رادیولوژیست کمک می کند تا دستگاه گوارش (معده ، روده کوچک و بزرگ) را تشخیص دهد و ناهنجاری های این اندام ها را مشاهده و این ساختارها را از سایر ساختارهای داخل شکم جدا کند. این نوشیدنی ممکن است طعم ناخوشایندی داشته باشد .

２. به صورت تزریقی

مواد ضد کنتراست می‌توانند از طریق وریدی در بازوی شما تزریق شوند تا به کیسه صفرا ، مجاری ادراری ، کبد یا رگ های خونی شما کمک کنند شما ممکن است هنگام تزریق با طعم فلز موجود در دهان احساس گرما را تجربه کنید.

３. توسط آنما

ممکن است یک ماده حاجب در روده شما وارد شود تا به تجسم روده کمک کند این روش می تواند احساس نفخ را ایجاد کند .

نحوه آمادگی کودک برای انجام اسکن

اگر شیرخوار یا کودک نوپای شما در حال انجام سی تی اسکن است پزشک ممکن است یک آرام بخش را برای آرام نگه داشتن آن توصیه کند . زیرا حرکت کودک تصاویر را تار می کند و ممکن است منجر به ایجاد نتایج نادرست شود.

چگونگی انجام سی تی اسکن

این دستگاه همانند یک دونات بزرگ می باشد و بیمار بر روی یک تخت باریک و موتوری قرار گرفته که از طریق دهانه داخل تونل می شود . تسمه ها و بالش ها ممکن است به بیمار برای ثابت ماندن در وضعیت کمک کند ، سپس دستگاه اشعه ایکس دور فرد می چرخد و هر چرخش تصاویر مقطعی بی شماری از بدن فرد تولید می کند.
شما ممکن است در حین اسکن صدای کلیک ، وزوز و صداهای دیگر را بشنوید .
تختی که بر روی آن قرار می گیرید تا پایان زمان اسکن چند میلیمتر حرکت می کند . کل زمان انجام اسکن ممکن است از ۲۰ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد . رادیوگراف شما ممکن است از شما بخواهد که گاهی اوقات نفس خود را حبس کنید.
پس از پایان یافتن تصویر برداری فرد می تواند به روال عادی خود بازگردد. اگر ماده حاجب به بیمار داده شود ، بیمار ممکن است دستورالعمل ویژه ای را دریافت کند.
در بعضی موارد ممکن است از فرد خواسته شود که مدت کوتاهی قبل از عزیمت در داخل مرکز بماند تا اطمینان حاصل شود که بعد از انجام سی تی اسکن حال فرد خوب است . بعد از پایان سی تی اسکن احتمالاً به بیمار گفته می‌شود تا مایعات زیادی بنوشد تا کمک کند که مایع حاجب را از بدن خارج کند .

نتایج سی تی اسکن چیست ؟

اگر رادیولوژیست تومور ، لخته شدن خون ، شکستگی یا سایر ناهنجاری های موجود را در تصاویر مشاهده نکند نتایج این اسکن طبیعی می باشد. ولی اگر در طول انجام این تست هرگونه ناهنجاری مشاهده شود ،بسته به نوع ناهنجاری موجود ، ممکن است فرد به آزمایشات یا درمان های بعدی نیاز داشته باشد.

مزایای استفاده از توموگرافی کامپیوتری

– تعیین این که چه موقع جراحی ضروری است
– کاهش نیاز به جراحی های اکتشافی
– بهبود تشخیص و درمان سرطان
– کاهش طول مدت بستری
– راهنماي درمان بيماري هاي شايع مانند آسيب ، بيماري هاي قلبي و سكته مغزي
– سی تی اسکن روشی بدون درد ، غیر تهاجمی و دقیق است .
– مهم ترین مزیت CT ، توانایی آن در تصویربرداری از استخوان ، بافت نرم و رگ های خونی به طور هم زمان است.
– بر خلاف اشعه X معمولی ، سی تی اسکن تصاویر بسیار مفصلی از انواع مختلف بافت ارائه می دهد.
-CT اسکن نشان داده شده است که یک ابزار تصویربرداری مقرون به صرفه برای طیف گسترده ای از مشکلات بالینی است.
– هیچ تشعشعی در بدن بیمار پس از معاینه CT باقی نمی ماند.

آیا می توان در حین انجام اسکن شخص دیگری به همراه بیمار وارد اتاق شود؟

از آن جایی که این اسکن از اشعه X استفاده می کند ، افراد دیگر نباید در اتاق تصویر برداری باشند. اپراتور نیز از پشت صفحه یا در یک اتاق کنترل جداگانه حرکت تخت و اسکنر را کنترل می کند.
(این کار آنها را از قرار گرفتن در معرض مکرر در برابر اشعه X محافظت می کند.) با این وجود ، شما معمولاً از طریق یک رابط می توانید با آنها صحبت کنید.برخی از افراد در حین انجام این اسکن دچار اضطراب می شوند در این شرایط ممکن است به بیمار آرام بخش داده شود.

برای انجام سی تی اسکن در کرج ، به کجا مراجعه کنیم؟

مرکز تصویربرداری پزشکی بهار مجهز به دستگاه سی تی اسکن مولتی اسلایس زیمنس  ، بطور شبانه روزی در حال خدمت رسانی به مراجعین گرامی است .