شیمی درمانی چیست و چرا انجام می شود؟

شیمی درمانی یک درمان دارویی است که در طی آن از مواد شیمیایی قدرتمند برای از بین بردن سلول هایی که رشد سریع در بدن دارند ، استفاده می‌ شود .
این روش معمولاً برای درمان سرطان استفاده می شود ، زیرا سلول های سرطانی خیلی سریع تر از سلول‌های بدن رشد نموده و تکثیر می شوند .
انواع مختلف داروهای شیمی درمانی موجود هستند که می توان آنها را به تنهایی یا به صورت ترکیبی ، برای درمان طیف گسترده‌ای از سرطان ها استفاده نمود .

دلایل انجام شیمی درمانی

شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در افراد مبتلا به سرطان استفاده می شود.
روشهای مختلفی برای این کار وجود دارد که در افراد مبتلا به سرطان استفاده می شود.

– از شیمی درمانی می توان به عنوان درمان اصلی استفاده نمود.

پس از سایر اقدامات درمانی ، سلول های سرطانی مخفی را می توان توسط شیمی درمانی از بین برد.
شیمی درمانی می تواند بعد از سایر درمان‌ها مانند جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی که ممکن است در بدن باقی مانده اند ، استفاده شود . این روش را روش درمانی کمکی می نامند.

– آمادگی برای سایر درمان ها

از این روش می‌توان برای کوچک کردن تومور استفاده کرد تا درمان های دیگر مانند پرتو درمانی و جراحی نیز امکان پذیر شوند .

– کاهش علائم و نشانه ها

شیمی درمانی با از بین بردن برخی از سلول های سرطانی ممکن است به تسکین علائم و نشانه‌های سرطان کمک کند که این روش ، شیمی درمانی تسکینی نامیده می شود .

– استفاده از شیمی درمانی برای شرایط غیر از سرطان

برخی از داروهای شیمی درمانی در درمان بیماری های دیگر مفید می باشند که این بیماری ها عبارتند از :

– بیماری های مغز استخوان

بیماری هایی که بر مغز استخوان و سلول های خونی تاثیر می گذارند ، ممکن است با پیوند مغز استخوان که به آن پیوند سلول بنیادی گفته می‌شود درمان شوند .
شیمی درمانی اغلب برای آماده سازی برای پیوند مغز استخوان استفاده می شود .

– اختلالات سیستم ایمنی بدن

دوزهای پایین داروهای این روش می تواند به کنترل سیستم ایمنی بیش فعال در برخی بیماری ها مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید کمک کند .

خطرات و عوارض جانبی این روش درمانی چیست؟

عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی می تواند قابل توجه باشد و هر دارو عارضه جانبی مختلفی دارد .
عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی عبارتند از :
– حالت تهوع و استفراغ
– اسهال
– ریزش مو
– از دست دادن اشتها
– خستگی
– تب
– زخم های دهان
– درد
– یبوست
– خونریزی
– کبودی
بسیاری از این عوارض جانبی قابل پیشگیری یا درمان هستند و بسیاری از آنها پس از پایان درمان فروکش می کنند.

عوارض جانبی طولانی مدت و دیررس

داروهای شیمی درمانی می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند که تا چند ماه یا چند سال پس از درمان مشهود نیستند. عارضه جانبی دیررس بسته به نوع دارو متفاوت است اما می تواند شامل موارد زیر باشد :
– آسیب به بافت ریه
– مشکلات قلبی
– ناباروری
– مشکلات کلیوی
– آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی)

نحوه آمادگی برای انجام شیمی درمانی

چگونگی آمادگی برای این روش درمانی بستگی به این دارد که بیمار چه داروهایی را دریافت می کند و چگونه تجویز شده اند.
پزشک دستورالعمل های خاصی را برای آماده سازی جهت انجام شیمی درمانی می‌دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد :

– قراردادن دستگاه توسط جراحی قبل از انجام شیمی درمانی داخل ورید

اگر شیمی درمانی به صورت داخل وریدی تجویز شود ممکن است پزشک دستگاهی مانند کاتتر ، پورت یا پمپ را توصیه کند .
کاتتر با جراحی یک رگ بزرگ معمولاً در قفسه سینه کاشته می شود و داروهای شیمی درمانی از طریق دستگاه تجویز می شوند.

– انجام آزمایشات برای اطمینان از آمادگی بدن برای دریافت شیمی درمانی

آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه ، کبد و آزمایش غدد برای بررسی سلامت قلب می تواند تعیین کند که آیا بدن بیمار آماده شروع این روش درمانی است یا خیر .
اگر مشکلی وجود داشته باشد پزشک ممکن است درمان را به تاخیر بیندازد و یا یک داروی شیمی درمانی با دوز دیگری را که بی خطر است ، انتخاب کند.

– مراجعه به دندانپزشکی

پزشک ممکن است به دندانپزشک توصیه کند تا دندان های بیمار را از نظر عفونت بررسی کند. درمان عفونت های موجود ممکن است خطر عوارض ناشی از درمان سیمی درمانی را کاهش دهد. زیرا برخی از انواع شیمی درمانی ممکن است توانایی بدن برای مبارزه با عفونت ها را کاهش دهد.

– آگاهی از عوارض جانبی و برنامه‌ ریزی برای آن

از پزشک خود در مورد عوارض جانبی که در حین انجام این روش درمانی و بعد از آن ممکن است بروز پیدا کند ، سوال کنید .
به عنوان مثال اگر این روش درمانی منجر به ناباروری می شود ممکن است بخواهید روش های حفظ اسپرم و تخمک خود را در نظر بگیرید.

– از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده خود بخواهید که در اولین جلسه شیمی درمانی شما را همراهی کند .

اکثر افراد می توانند خودشان را به جلسات شیمی درمانی برسانند اما اولین بار ممکن است باعث خواب آلودگی بیش از حد شده و یا عوارض جانبی دیگری ایجاد کند . بنابراین لازم است کسی بیمار را همراهی کند.

داروهای شیمی درمانی بر چه اساسی تعیین می شوند؟

پزشک بر اساس عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان ، مرحله سرطان ، سلامتی کلی ، درمان‌های قبلی سرطان و اهداف و ترجیحات بیمار این داروها را تعیین می کند.

نحوه تجویز داروها به چه صورت است ؟

داروهای شیمی درمانی را می توان به روش های مختلفی از جمله موارد زیر دریافت نمود :

– تزریقی

شیمی درمانی غالباً به صورت تزریق داخل ورید انجام می شود . این داروها را می توان با قرار دادن یک لوله یا سوزن به داخل رگ در بازو یا توسط دستگاهی که از طریق رگ در قفسه سینه است ، وارد بدن نمود .

– قرص

برخی از داروهای این روش درمانی را می توان به صورت قرص یا کپسول مصرف نمود.

– پمادهای شیمی درمانی

پمادها یا ژل های حاوی داروهای شیمی‌درمانی را می‌توان برای درمان انواع خاصی از سرطان پوست بر روی پوست قرار داد .

– داروهای شیمی درمانی که برای درمان یک ناحیه از بدن استفاده می‌شوند.

داروهای شیمی درمانی را می توان مستقیماً در یک ناحیه از بدن استفاده نمود .
به عنوان مثال می توان مستقیماً آنها را در ناحیه شکم (شیمی درمانی داخل صفاقی) ، حفره قفسه سینه (شیمی درمانی داخل پلور) یا سیستم عصبی مرکزی تجویز کرد.
همچنین می‌توان داروها را از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه وارد نمود . (شیمی درمانی داخل مثانه)

– شیمی درمانی که مستقیماً به سرطان داده می شود.

شیمی درمانی را می توان مستقیماً به سرطان یا بعد از جراحی در جایی که توده سرطانی قرار داشت ، انجام داد .
به عنوان مثال ، ویفرهای نازک دیسک شکل حاوی داروهای شیمی درمانی را می توان در حین جراحی در نزدیکی تومور قرار داد .
ویفرها با گذشت زمان منقبض شده و داروهای شیمی درمانی را آزاد می کنند.
داروهای شیمی درمانی همچنین ممکن است به داخل ورید یا شریانی که مستقیماً تومور را تغذیه می‌کند ، تزریق شود .
منبع