بیماری زردی یا یرقان چیست؟

بیماری زردی یا یرقان وضعیتی است که در آن رنگ زرد روی پوست،غشاهای مخاطی و سفیدی چشم ظاهر می شود. مایعات بدن نیز ممکن است تغییر رنگ دهند.
زردی اغلب نشان دهنده مشکل در کبد یا مجاری صفراوی است. هنگامی که کبد به درستی کار نمی کند، می تواند باعث تجمع مواد زائدی به نام بیلی روبین در خون شود.
با سطوح متوسط بیلی روبین، پوست، چشم ها و غشاهای مخاطی فرد می توانند زرد شوند. این بیماری همانطور که پیشرفت می کند، رنگ پوست نیز می تواند از زرد به سبز تغییر کند. رنگ سبز به دلیل بیلیوردین رنگدانه سبز موجود در صفرا رخ می دهد.
بیماری زردی می تواند در افراد در هر سنی ایجاد شود و معمولاً نتیجه یک بیماری زمینه ای است. احتمال اینکه نوزادان و افراد مسن به این بیماری مبتلا شوند بیشتر است.

علل و عوامل خطر بیماری زردی یا یرقان

طبق گفته پزشکان، یرقان زرد شدن پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم است که زمانی اتفاق می‌افتد که بدن آنطور که باید بیلی روبین را پردازش نکند.
با تجزیه طبیعی گلبول های قرمز خون، سطح بیلی روبین افزایش می یابد. به طور معمول، کبد این مواد زائد را از جریان خون فیلتر می کند و آن را به شکل جدیدی به نام بیلی روبین مستقیم یا کونژوگه تبدیل می کند. شکل جدید سپس توسط مدفوع از بدن خارج می شود.
اگر بیش از حد بیلی روبین برای پردازش کبد وجود داشته باشد، می تواند در بدن انباشته شود. این به عنوان هیپربیلی روبینمی شناخته می شود و باعث ایجاد رنگ زرد در پوست و چشم می شود.
زردی معمولاً به دلیل یک اختلال زمینه ای رخ می دهد که یا باعث تولید بیش از حد بیلی روبین می شود یا از دفع آن توسط کبد جلوگیری می کند.
برخی از شرایط زمینه‌ای و علل احتمالی زردی عبارتند از :
– عوارض جانبی برخی داروها
– بیماری سنگ کیسه صفرا
– مصرف بیش از حد الکل
– سرطان کیسه صفرا یا پانکراس
– سیروز ، که یک بیماری است که باعث می شود بافت اسکار جایگزین بافت سالم در کبد شود
– هپاتیت یا سایر عفونت های کبدی
– کم خونی همولیتیک

پیشگیری از زردی

زردی با عملکرد کبد مرتبط است. افراد می توانند با چندین تغییر در شیوه زندگی خود به مراقبت از کبد خود کمک کنند، مانند :
– استفاده از یک رژیم غذایی متعادل
– ورزش منظم
– محدود کردن مصرف الکل
– اجتناب از سموم ناشی از مواد شیمیایی و سایر منابع، چه از طریق استنشاق و چه لمسی
– مدیریت دقیق داروها

همچنین پیشنهاد می شود:
– از مصرف داروهای گیاهی بدون مشورت با یک متخصص اجتناب شود
– اجتناب از مصرف بیش از دوز توصیه شده داروهای تجویز شده.
– قبل از سفر واکسن های توصیه شده را دریافت کنید.

علائم رایج زردی عبارتند از :

– رنگ زرد در پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم
– مدفوع کم رنگ
– ادرار تیره
– خارش بدن

در نوزادان، رنگ مایل به زرد می‌تواند از سر شروع شده و از بدن تا انگشتان پا پخش شود.

علائم همراه زردی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– خستگی
– درد شکم
– کاهش وزن
– استفراغ
– تب

انواع اصلی بیماری زردی عبارتند از:

پیش کبدی: این اتفاق قبل از پردازش ضایعات توسط کبد رخ می دهد و منجر به افزایش سطح بیلی روبین غیر کونژوگه می شود.

کبدی: این اتفاق در کبد رخ می دهد و منجر به افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه و غیر کونژوگه می شود.

پس از کبد : این اتفاق پس از پردازش ضایعات توسط کبد رخ می دهد و منجر به افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه می شود.

زردی در نوزادان

زردی یک مشکل شایع در کودکان تازه متولد شده است.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) اعلام کرد که تقریباً 60 درصد نوزادان به زردی مبتلا شده و علائم آن در عرض 48 ساعت پس از تولد ظاهر می شود. پزشک باید کودک را زمانی که بین 3 تا 5 روزه است معاینه کند. این به این دلیل است که سطح بیلی روبین معمولاً در این زمان در بالاترین حد خود است.
گلبول های قرمز خون در بدن نوزاد اغلب شکسته شده و جایگزین می شوند. این باعث تولید بیلی روبین بیشتر می شود. علاوه بر این، کبد نوزادان کمتر توسعه یافته است و بنابراین در فیلتر کردن بیلی روبین از بدن ضعیف عمل می کند.
علائم معمولاً بدون درمان در موارد خفیف برطرف می شوند. با این حال، نوزادان با سطوح بیلی روبین بسیار بالا نیاز به درمان با تزریق خون یا فتوتراپی دارند.
در این موارد، درمان زردی در نوزادان برای کمک به پیشگیری از کرنیکتروس حیاتی است.

تشخیص

پزشکان به احتمال زیاد با شرح حال فرد و معاینه فیزیکی برای تشخیص زردی شروع می کنند. در طول معاینه، آنها به شکم، کبد و پوست توجه زیادی خواهند داشت. پزشک اغلب آزمایش‌های آزمایشگاهی را برای کمک به تعیین علت اصلی زردی انجام می‌دهد. این شامل:
– تست های بیلی روبین: سطح بالای بیلی روبین غیر کونژوگه در مقایسه با سطوح بیلی روبین کونژوگه
نشان دهنده زردی همولیتیک است.
– آزمایش خون (FBC) یا (CBC) : سطح گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را اندازه گیری می کند.
– آزمایشات هپاتیت A، B و C : این آزمایش طیف وسیعی از عفونت های کبدی را بررسی می کند.
در صورت مشکوک شدن به انسداد، پزشک ساختار کبد را نیز بررسی می کند. در این موارد از تست های تصویربرداری شامل ام آر آی ، سی تی اسکن و سونوگرافی استفاده می کند.
علاوه بر این، آنها ممکن است کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) را انجام دهند. این روش ترکیبی از آندوسکوپی و تصویربرداری با اشعه ایکس است.

درمان زردی

درمان بستگی به علت اصلی زردی دارد. زردی می تواند منجر به خارش شود. یک مقاله در 2021 اشاره می کند که فرد می تواند حمام آب گرم حاوی بلغور جو دوسر داشته باشد و برای خارش خفیف آنتی هیستامین مصرف کند.
یک متخصص ممکن است برای کسانی که خارش متوسط تا شدید را تجربه می کنند، داروهایی مانند کلستیرامین یا کلستیپول تجویز کند.
از آنجایی که یرقان ممکن است گاهی اوقات نشان دهنده آسیب به کبد باشد، بسته به شدت آسیب ممکن است در برخی موارد پیوند کبد ضروری باشد.
منبع