در صورتی که پزشک برای شما سنجش تراکم استخوان را تجویز کرده باشد و شما ندانید که این آزمایش چیست و سوالات متعددی در ذهنتان ایجاد شده است ، در این صورت بهتر است این مقاله را تا انتها بخوانید . زیرا ما در این مقاله به بررسی رایج ترین سوالات درباره سنجش تراکم استخوان و پاسخ به این سوالات پرداخته ایم تا بتوانیم علاوه بر معرفی این نوع روش تصویر برداری به سوالات شما در این مورد نیز پاسخ دهیم .
بررسی رایج ترین سوالات درباره سنجش تراکم استخوان
1. سنجش تراکم استخوان چیست؟
سنجش تراکم استخوان که با نام DEXA یا DXA نیز شناخته می شود ، یک آزمایش با تهاجم کم مانند اشعه ایکس است که تراکم مواد معدنی استخوان در ناحیه مورد نظر را به سرعت و با دقت انجام می دهد .
این کار عمدتاً برای تشخیص پوکی استخوان انجام می شود و ممکن است با استفاده از اشعه ایکس ، جذب انرژی با اشعه ایکس دوگانه یا سی تی اسکن مخصوص انجام شود . از نرم‌افزارهای رایانه‌ای برای تراکم استاندارد استخوان لگن یا ستون فقرات استفاده می کند .
این اسکن به پزشک می گوید که آیا کاهش توده استخوانی وجود دارد یا خیر .
در صورتی که چگالی مواد معدنی استخوان کم باشد ، خطر شکستگی استخوان زیاد است.
از آنجایی که پوکی استخوان یکی از شایع ترین اختلالات اسکلتی خصوصاً در بین افراد سالخورده می باشد که منجر به افزایش خطر شکستگی در آینده می شود ، اندازه گیری چگالی مواد معدنی استخوان با استفاده از روش سنجش تراکم استخوان یک روش ساده ، سریع و غیر تهاجمی برای تشخیص دقیق و مدیریت پوکی استخوان می باشد که این امر به نوبه خود باعث کاهش بروز شکستگی و بهبود کیفیت زندگی افراد می شود .
2. متداول ترین موارد استفاده از سنجش تراکم استخوان چیست ؟
– تعیین خطر شکستگی استخوان ها
– تشخیص و تایید پوکی استخوان (از بین رفتن تدریجی کلسیم و تغییرات ساختاری در استخوان باعث نازک شدن ، شکننده تر شدن و شکستگی بیشتر استخوان ها می شود)
– مدیریت و درمان پوکی استخوان
3. سنجش تراکم استخوان چگونه انجام می شود؟
اسکن سنجش تراکم است خوان تراکم مواد معدنی (BMD) استخوان را با استفاده از پرتو های نازک و نامرئی اشعه ایکس با مقادیر پایین و انرژی دوگانه مجزا که از طریق استخوان ها عبور می کند ، اندازه گیری می کند .
یکی از این انرژی های دوگانه عمدتاً توسط بافت نرم جذب می‌شود و انرژی دیگر توسط استخوان . مقدار بافت نرم از کل کسر می شود و آنچه که باقی می ماند تراکم مواد معدنی کل بیمار است .
کلیه دستگاه ها برای محاسبه داده ها و نمایش آنها بر روی مانیتور از نرم‌افزار ویژه‌ای استفاده می‌کنند و از این طریق به پزشک امکان تشخیص دقیق را می دهند .
4. هنگام انجام این اسکن بیمار در معرض چه میزان تشعشع قرار می گیرند ؟
یکی از رایج ترین سوالات درباره سنجش تراکم استخوان این است که بیمار در معرض چه میزان اشعه در این روش تصویربرداری قرار می گیرد .
بیماران در معرض پرتونگاری بسیار کمی قرار خواهند گرفت که این مقدار را می‌توان به کمتر از یک دهم دوز اشعه قفسه سینه استاندارد تشبیه کرد . با این حال مانند هر روش تشخیصی تصویربرداری مهم است که در صورت بارداری قبل از انجام تست تراکم استخوان به پزشک خود اطلاع دهید .
5. تجهیزات اسکن تراکم استخوان چیست ؟
تجهیزات DEXA متشکل از یک دستگاه مرکزی و یک وسیله جانبی می باشد . دستگاه مرکزی دارای یک میز بزرگ و مسطح و یک بازوی معلق در بالای سر می باشد که تراکم استخوان در ستون فقرات و لگن را اندازه گیری می کند . از طرف دیگر یک وسیله جانبی ، سازه قابل حمل مانند جعبه دارد که تراکم استخوان در مچ ، پاشنه یا انگشت را اندازه گیری می کند .
6. چه افرادی باید این اسکن را انجام دهند ؟
پزشکان آزمایش BMD برای افراد دارای شرایط زیر توصیه می کنند .
– بیماران مبتلا به پوکی استخوان یا افرادی که مشکوک به پوکی استخوان هستند .
– زنان یائسه زیر ۶۵ سال که دارای یک یا چند عامل خطر اضافی برای پوکی استخوان می باشند .
– افرادی که به مدت طولانی تحت معالجه جایگزینی هورمون قرار گرفته اند .
– زنان ۶۵ سال و بالاتر
7. چگونه باید برای اسکن تراکم استخوان آماده شوم؟
از آنجا که انجام این روش تصویربرداری آسان و بدون درد است ، برای انجام آن آماده سازی خاصی نیاز نیست .
اگر این اسکن را در یک مرکز پزشکی و بیمارستان انجام می دهید در مورد موارد منع مصرف مواردی از قبیل بارداری ، CT کنتراست اخیر ( مواد کنتراست تزریق شده برای سی تی اسکن یا آزمایش پزشکی هسته ای) یا معاینه رادیوایزوتوپ به پزشک خود اطلاع دهید .
بیمار باید حداقل ۲۴ ساعت قبل از انجام این اسکن از مصرف مکمل‌های کلسیم خودداری کند .
در حین اسکن بیمار باید لباس‌های گشاد و راحتی را که بدون زیپ ، کمربند یا دکمه فلزی می باشد ، بپوشد . علاوه بر این ، تمام اشیا فلزی مانند جواهرات یا گیره های سر را حذف کند .
8. سنجش تراکم استخوان چگونه انجام می پذیرد؟
یکی دیگر از رایج ترین سوالات در مورد سنجش تراکم استخوان طریقه انجام آن می باشد .
این اسکن معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود .
در مرکز تصویربرداری برای اندازه گیری تراکم استخوان در لگن و ستون فقرات بیمار بر روی تخت خالی قرار می گیرد. یک ژنراتور اشعه ایکس در زیر بیمار و یک دستگاه تصویر برداری با ردیاب در بالا قرار دارد . برای ارزیابی تراکم استخوان ستون فقرات پاهای بیمار توسط یکم محفظه پشتیبانی می شود تا لگن و ستون فقرات را صاف کند .
برای قسمت مفاصل، ران پای بیمار در یک بریس قرار می گیرد که لگن را به سمت داخل می چرخاند . در هر دو حالت ردیاب به آرامی از منطقه عبور می کند و تصاویر را روی مانیتور رایانه تولید می کند .
از طرف دیگر آزمایش های محیطی بسیار ساده تر است که در طی آن انگشت ، بازو، ساعد یا پا در یک وسیله کوچک قرار می گیرد و در طی چند دقیقه خواندن تراکم استخوان را ضبط می کند .
بیمار در حین انجام این اسکن باید بی تحرک باشد و گاهی اوقات ممکن است از او بخواهند تا چند ثانیه نفس خود را حبس کند تا از این طریق احتمال تاری تصاویر کاهش یابد .
9. انجام اسکن تراکم استخوان چه مدت زمان طول می کشد؟
کل این اسکن حدود ۱۰ الی ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و این مسئله باز بستگی به اندازه‌گیری مناطق مختلف دارد .
10. پس از انجام اسکن سنجش تراکم استخوان چه اتفاقی می افتد ؟
پس از انجام اسکن مشکل خاصی وجود ندارد و به طور کلی بیماران می توانند فعالیت های عادی خود را از سر بگیرند ، مگر اینکه پزشک توصیه های متفاوتی را برای بیمار انجام دهد . پزشک بسته به شرایط خاص بیمار ممکن است دستورالعمل های اضافی یا متناوبی را ارائه دهد.