در اصطلاح پزشکی بوی بد دهان را هالیتوزیس می نامند. این پدیده سه حالت اساساً متفاوت دارد که شامل موارد زیر می باشند :
– هالیتوز واقعی ، وقتی انسان واقعا دهانش به دلایل گوناگون بوی بدی می دهد
– سودوگالیتوزیس ، شامل مواردی است که بو به سختی قابل درک است، اما برای بیمار بوی دهانش مسلم است.
– هالیتوفوبیا ، یک اختلال عصبی بوده که در آن فرد کاملاً مطمئن است که نفسش بوی بدی می دهد، اگرچه اصلاً بویی ندارد. این وضعیت اغلب در افرادی رخ می دهد که هالیتوز واقعی را تجربه کرده اند. آنها با موفقیت از شر آن خلاص شدند، اما این ترس باقی ماند که دهانشان بو داده و اطرافیان او می توانند آن را احساس کنند.
اقدامات لازم برای درمان هالیتوزیس و اصلاح مراقبت از دهان فقط برای هالیتوز واقعی مورد نیاز است. اما برای مقابله با این مشکل، ابتدا باید علت آن را پیدا کنید.
علت بوی بد دهان
علت بوی بد دهان می تواند هم فرآیندهای حفره دهان و هم بیماری های سایر اندام ها باشد که مستقیماً با آن ارتباط ندارند. اما حفره ها دهان بیشتر باعث بوی بد از دهان می شوند/
بوی ناخوشایند ترکیبی از ترکیبات فرار سولفید هیدروژن، آمونیاک و متیل مرکاپتان است. ماهیت بو به نسبت ترکیب این مواد بستگی دارد. می تواند ترش، فاسد، سولفوریک، غیره داشته باشد. اما چگونه این مواد به دهان می رسند؟ گازها مواد زائد باکتریایی هستند که بخشی از میکرو فلور طبیعی حفره دهان هستند. میکروارگانیسم ها باقی مانده های غذا و اسیدهای آمینه موجود در بزاق و مایع لثه را می خورند و در عین حال گازهایی با بوی خاص تولید می کنند. تا زمانی که تعداد باکتری ها از حد معمول فراتر نرود، مواد فرار آنقدر کم ترشح می شوند که هنگام برقراری ارتباط با فرد احساس نمی شوند. اما، اگر تعادل به هم بخورد و میکرو فلورا فراوان شود، بوی نامطبوعی ایجاد می شود. به محض ظاهر شدن شرایط مساعد برای باکتری ها در دهان، تعداد آنها به سرعت افزایش می یابد.
نحوه تشخیص هالیتوزیس
راه های مختلفی برای بررسی طراوت نفس ، توسط خودتان وجود دارد:
– کف دست خود را گود کنید و در آن نفس بکشید و هوای بازدم را بو کنید.
– سطح زبان را با یک پد پنبه ای پاک کنید و بررسی کنید که آیا پد بوی بدی دارد یا خیر .
– یک قاشق تمیز یا پشت دست خود را لیس بزنید، بگذارید بزاق آن تبخیر شود و سطح آن را بو کنید.
چنین آزمایشاتی بهتر است در اواخر بعد از ظهر، 2 تا 3 ساعت پس از صرف غذا و البته قبل از مسواک زدن انجام شود. در این صورت اگر دهان بوی بدی دهد ، قطعا آن را احساس خواهید کرد.
چه چیزی می تواند باعث بوی بد دهان شود؟
خشکی دهان
بیشتر اوقات، بوی نامطبوع به دلیل خشکی دهان رخ می دهد که باعث مرگ سلول های زبان با کمبود بزاق می شود. خشکی دهان عامل اصلی بوی بد دهان در اول صبح است. در طول روز، سلول های مرده با بزاق و مایعاتی که می نوشید شسته می شوند. در شب، بزاق بسیار کمتری ترشح می شود، سلول ها به تعداد بیشتری از بین می روند و روی سطح زبان باقی می مانند. باکتری ها به طور فعال آنها را می خورند و آن ترکیبات بسیار بدبو را تولید می کنند.
از بین بردن بوی بد دهان ناشی از خشکی دهان بسیار ساده است. بدین منظور باید:
– مایعات زیادی بنوشید تا آب کافی وارد بدن شود.
– صبح و عصر، نه تنها دندان های خود، بلکه زبان خود را نیز کاملا مسواک بزنید. برای انجام این کار، بهتر است از یک برس مخصوص استفاده کنید، اما یک مسواک معمولی نیز مناسب است.
– دهان خود را چندین بار در طول روز به خصوص بعد از غذا با آب بشویید.
اگر این کارها انجام نشود چه اتفاقی میافتد؟ باکتریها روی زبان باقی میمانند و از آنجایی که غذای کافی دارند – سلولهای مردهای که روی سطح باقی ماندهاند، به طور فعال تکثیر میشوند. هرچه میکرو فلور در دهان بیشتر باشد، سولفید هیدروژن، آمونیاک و متیل مرکاپتان بیشتر آزاد میشود و بوی بد بیشتری در دهان تولید می شود.
خشکی دهان می تواند باعث اختلالات عملکردی غدد بزاقی شود. به دلیل التهاب یا دلایل دیگر، بزاق کمی ترشح می شود و یا بسیار چسبناک است که نمی تواند به درستی دهان را تمیز کند. در چنین شرایطی باید به پزشک مراجعه کنید.
بهداشت ضعیف
پلاک به طور مداوم روی سطح دندان ها . از بقایای غذا، بزاق، سلول های اپیتلیال مرده و همچنین باکتری ها و محصولات متابولیکی آنها تشکیل می شود. اگر فردی 2 بار در روز دندان های خود را به خوبی مسواک بزند، از نخ دندان استفاده کند، این پلاک به طور مرتب برداشته می شود. در صورت عدم رعایت بهداشت، مقداری از پلاک روی دندان باقی می ماند و سفت می شود.
پلاک سفت شده جرمی است که با مسواک پاک نمی شود. همچنین خانه مناسبی برای باکتری ها است. در ساختار متخلخل سنگ، بقایای غذا و … رسوب می کند که میکرو فلورا با لذت از آنها تغذیه می کند و هر چه باکتری های غذایی بیشتر باشند، ترکیبات فرار بدبو بیشتری از خود ساطع می کنند.
بیماری های دندان و لثه
بوی بد دهان تقریباً همیشه با التهاب لثه، پریودنتیت و بیماری پریودنتال همراه است. بوی نامطبوع در چنین بیماری هایی می تواند یکی از اولین علائم همراه با خونریزی لثه باشد.
پاکت های پریودنتال که به دلیل بیماری لثه یا مسواک زدن ضعیف ایجاد می شوند نیز می توانند دلیل بوی بد دهان باشند. آنها بقایای غذا و پلاک را جمع می کنند، یعنی یک محیط ایده آل برای باکتری ها تشکیل می شود.
بوی بد دهان اغلب در افرادی که دارای دندان های پوسیده هستند ایجاد می شود. هر چه واحدهای آسیب دیده بیشتر و ضایعه عمیق تر باشد، بوی بد، بیشتر می شود. نه خمیر دندان و نه شوینده ها به خلاص شدن از شر آن کمک نمی کنند، زیرا منبع در داخل دندان است. جالب اینجاست که خود بیماران به ندرت بوی پوسیدگی را از دهانشان حس می کنند.
در چنین شرایطی درمان بوی بد دهان ، فقط رفتن نزد دندانپزشک برای درمان پوسیدگی است.
دندان مصنوعی، ارتودنسی و بریس
هنگامی که ساختارهای خارجی در دهان شما وجود دارد، مسواک زدن کیفی دندان دشوار است. بقایای مواد غذایی می توانند در زیر پروتزهای متحرک و … قرار گیرند و در اطراف قفل های سیستم براکت جمع شوند. البته باكتری ها این فرصت را از دست نخواهند داد و تعداد آنها را چندین برابر می شود .
تنها راه مقابله با بوی بد دهان در این مورد رعایت بهداشت است. مراقبت دقیق از حفره دهان برای کسانی که از دندان مصنوعی متحرک استفاده می کنند بسیار مهم است. موادی که از آنها ساخته شده اند بوی نامطبوعی را جذب می کنند و خود منبع آن می شوند. در این صورت بوی دهان پس از مسواک زدن از بین نمی رود، باید پروتز را عوض کنید.