اسهال خونی چیست و چگونه تشخیص و درمان می شود؟

اسهال خونی یک عفونت روده ای دردناک است که معمولاً توسط باکتری یا انگل ها ایجاد می شود .
این نوع اسهال که در آن خون ، چرک و مخاط وجود دارد و معمولاً با درد شکم همراه است ۳ تا ۷ روز طول می‌کشد.
دو نوع اصلی اسهال خونی وجود دارد : نوع اول ، اسهال خونی آمیب یا آمیبی روده بوده که ناشی از انگل تک سلولی و میکروسکوپی است که در روده بزرگ زندگی می کند .
نوع دوم ، اسهال ‌خونی باسیل است که توسط باکتری های مهاجم ایجاد می شود .هر دو نوع بیشتر در کشورهای گرمسیری رخ می دهند.

علل اسهال خونی

اسهال خونی می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. عفونت های باکتریایی شایع ‌ترین علل ایجاد این بیماری هستند که شامل انواع باکتری های شیگلا، کمپیلوباکتر، E. Coli و سالمونلا می باشد.
فراوانی هر پاتوژن در مناطق مختلف جهان به طور قابل توجهی متفاوت است. اسهال خونی به‌ ندرت در اثر عوامل محرک شیمیایی یا کرم های روده ایجاد می شود.
شیگلا و کمپیلوباکتر نوعی باکتری هستند که باعث ایجاد اسهال خونی باسیلی هستند و در سراسر جهان یافت می شوند . آنها به دیواره روده نفوذ کرده و باعث تورم ، ضعف و اسهال شدید حاوی خون و چرک می شوند.
هردو عفونت با خوردن غذا یا آب آلوده به مدفوع منتقل می شوند . در صورتی که فرد در منطقه‌ای زندگی می ‌کند یا به منطقه‌ای سفر کند که فقر یا ازدحام بیش از حد جمعیت بهداشت را مختل کند ، در معرض قرار گرفتن باکتری های مهاجم قرار می گیرد.
کودکان خردسال ۱ تا ۵ سال که در فقر زندگی می کنند بیشتر در معرض شیگلوز ، کمپیلوباکتر یا سالمونلوز هستند.
اگر فردی مبتلا به اسهال خونی با سیلی باشد افراد دیگر در خانه ، مهد کودک ، مدرسه ، محل کار و غیره در معرض خطر ابتلا به این عفونت در اثر تماس نزدیک با فرد بیمار قرار می گیرند.
آمیبیاز روده توسط انگل تک یاخته ای بهنام Entamoeba histolytica ایجاد می شود. آمیب می ‌تواند به مدت طولانی در روده بزرگ وجود داشته باشد.
در اکثر موارد ، آمیبیاز هیچ علامتی ایجاد نمی کند و فقط ۱۰ درصد از افراد آلوده بیمار می شوند . این بیماری غیر معمول است ، مگر در کشورهای در حال توسعه و در مناطق گرمسیری جهان که در آن بسیار شایع است و افراد می‌ توانند پس از خوردن آب یا غذای آلوده و انگل های دفع شده از دیگران آلوده شوند.
در صورتی که آب برای مصارف خانگی از فاضلاب جدا نشود ، مردم در معرض خطر ابتلا به انگل از طریق آب و غذا هستند.
هنگام شستن دست ها در آب آلوده ، انگل ها می تواند از طریق دهان نیز وارد بدن شود.
اگر افراد قبل از تهیه غذا از شستن صحیح مواد غذایی غافل شوند ممکن است غذا نیز آلوده شود.
میوه ها و سبزیجات در صورت شستشو در آب آلوده یا رشد در خاکی که با زباله های انسانی بارور
شده است ، می توانند آلوده شوند.
داشتن رابطه جنسی که شامل تماس مقعدی است ممکن است اسهال خونی آمیب و باسیل را گسترش دهد.

علائم اسهال خونی

علائم اصلی اسهال خونی اسهال مکرر تقریباً مایع همراه با خون، مخاط یا چرک است .علائم دیگر عبارتند از:

– درد شکم
– شروع ناگهانی تب بالا ( 38 دردرجه سانتی گراد) ولرز
– گرفتگی و نفخ
– احساس فوریت برای دفع مدفوع
– احساس تخلیه ناقص
– از دست دادن اشتها
– کاهش وزن
– سردرد
– خستگی
– حالت تهوع
– استفراغ
– کم آبی بدن

علائم دیگر ممکن است متناوب باشد و شامل تب های مکرر، گرفتگی شکم ، افزایش گاز و اسهال خفیف یا شدید باشد. موارد خفیف اسهال خونی ممکن است ۴ تا ۸ روز طول بکشد در حالی که موارد شدید ممکن است ۳ تا ۶ هفته طول بکشد.
اسهال ناشی از آمیبیاز به تدریج شروع شده و معمولاً حدود دو هفته طول می کشد.

نحوه تشخیص

اگر پزشک به اسهال ‌خونی مشکوک باشد نمونه مدفوع برای تجزیه و تحلیل مورد نیاز است .
برای عفونت های باکتریایی مانند شیگلا تشخیص با کشت مدفوع انجام می شود . چنین فرهنگ هایی در اکثر کشورهای در حال توسعه وجود نداشته و تشخیص به صورت بالینی بر اساس علائم انجام می گیرد.
آمیبیازیس اغلب با یافتن انگل‌ها در زیر میکروسکوپ تشخیص داده می شود . آزمایش خون آنتی بادی به تایید تشخیص اسهال‌ خونی آمیب یا آبسه کبدی کمک می کند.
E.histolytica دارای یک برادر دوقلوی یکسان با نام Entamoeba dispar است که آمیب بی ضرر است که در زیر میکروسکوپ شبیه E.histolytica است و هیچ گاه علائمی ایجاد نمی کند و نیازی به درمان ندارد .
در کشورهای در حال توسعه معمولاً برای این نوع آمیبیازیس تمایزی قائل نمی شوند و افرادی که مشخص شده در مدفوع خود آمیب دارند تحت درمان قرار می ‌گیرند.
در ۹۰ درصد از افرادی که در مدفوعشان آمیب وجود دارد از نوع E.dispar است.

نحوه پیشگیری و درمان اسهال خونی

داروهای ضد انگلی مانند مترونیدازول، پارامومایسین و یدوکینول برای درمان اسهال خونی ناشی از آمیبیازیس استفاده می شوند. گاهی اوقات آنتی بیوتیک هایی مانند سیپروفلوکساسین، آفلوکساسین، لووفلوکساسین یا آزیترومایسین برای درمان ارگانیسم های ایجاد کننده اسهال خونی باسیلی استفاده می‌شود.
افرادی که هنوز علائم اسهال را پس از دو روز از شروع درمان نشان می دهند باید با پزشک خود مشورت کنند، زیرا ممکن است لازم باشد داروهای دیگری را امتحان کنند.
در صورتی که قصد دارید مسافرت کنید باید یک آنتی بیوتیک خود درمانی یک تا سه روز همانند سیپروفلوکساسین را با خود حمل کنید تا در صورت بیماری ناگهانی و ابتلا به اسهال متوسط تا شدید از آن استفاده کنید.
داروی بیسموت ساب سالیسیلات که به صورت پیشگیرانه مصرف می شود نیز می تواند برای برخی از مسافران مفید باشد . علاوه بر آن ، از داروی ضد اسهال لوپرامید برای کند کردن روده و جلوگیری از کم آبی بدن استفاده کنید . استفاده از داروهای ضد اسهال تنها تا زمانی که بتوانید به به خانه برگشته و بدنبال مراقبت‌های پزشکی باشید ، کمک می‌ کنند.
جایگزینی مایعات از دست رفته ناشی از اسهال نیز بسیار مهم است . در موارد خفیف نوشیدن نوشیدنی های گازدار، آب میوه‌ها و آب معمولی کافی است اما در موارد شدیدتر اسهال باید با محلول
های حاوی الکترولیت مانند پتاسیم ، سدیم و ساکاروز درمان شوید.
در صورت ابتلا به اسهال خونی بهتر است از رژیم غذایی ملایمی که شامل موز، برنج، نان تست است ،استفاده کنید و از خوردن محصولات لبنی خودداری کنید.
با رعایت بهداشت فردی دقیق می توان تا حد زیادی از اسهال خونی جلوگیری کرد . افرادی که به مناطقی سفر می‌کنند یا در مناطقی زندگی می کنند که اسهال خونی زیاد است باید از توصیه‌های زیر پیروی کنند:

– از خوردن غذاهایی که در شرایط غیر بهداشتی پخته می‌شود مانند خرید غذا از فروشندگان دوره گرد خودداری کنید.
– فقط غذاهای پخته شده که تا دمای بالا گرم شده‌اند استفاده کنید و غذاهای پخته شده که سرد شده اند را نخورید.
– از مصرف سبزیجات خام اجتناب کنید و از خوردن میوه های بدون پوست نیز خودداری کنید و میوه هایی را بخورید که خودتان پوست میوه را جدا می کنید.
– فقط آب در بطری های تجاری مانند آب های معدنی یا آب های جوشانده را بنوشید . از یخ استفاده نکنید مگر اینکه از آب تصفیه شده تهیه شده باشد.
– برای شستشوی مواد غذایی ، پخت غذا، شستن دست ها و مسواک زدن فقط از آب بطری یا آب جوشیده استفاده کنید.
– تمیز کردن دست ها با ضد عفونی کننده های حاوی الکل را نیز در نظر بگیرید.

هشدار :
مقالات این سایت برای آشنایی و افزایش اطلاعات عمومی است . تشخیص بیماری و درمان آن ، وظیفه پزشک است . از هرگونه تشخیص و خود درمانی پرهیز کنید .