بیماری دیابت ، بیماری است که بر نحوه استفاده بدن از قند خون (گلوکز) تاثیر می گذارد . گلوکز برای سلامتی حیاتی است ، زیرا منبع مهمی از انرژی برای سلول هایی است که عضلات و بافت ها را تشکیل می دهند . این ماده همچنین منبع اصلی سوخت مغز است.
علت اصلی این بیماری از نظر نوعی که دارد متفاوت است . اما مهم نیست که چه نوع دیابتی داشته باشید ، زیرا این بیماری میتواند منجر به قند اضافی در خون شود و مقدار زیاد قند در خون منجر به مشکلات جدی در سلامتی می شود .
دیابت دارای دو نوع است که شامل دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ می باشد و شرایط بالقوه برگشت پذیر دیابت شامل پیش دیابت و دیابت حاملگی است.
پیش دیابت زمانی اتفاق میافتد که سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد اما به اندازه بالا نباشد که بتوان آن را در زمره دیابت قرار داد.
اما پیش دیابت غالباً پیش ساز دیابت است مگر اینکه اقدامات مناسب برای جلوگیری از پیشرفت آن انجام شود.
دیابت بارداری در دوران بارداری رخ داده و ممکن است پس از زایمان برطرف شود .
علائم دیابت
علائم بیماری دیابت بسته به میزان قند خون متفاوت است . برخی از افراد به ویژه آنهایی که مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ هستند ممکن است علائمی احساس نکنند . در دیابت نوع ۱ علائم به سرعت ظاهر شده و شدید می شود.
برخی از علائم و نشانه های دیابت نوع یک و نوع دو عبارتند از :
– افزایش تشنگی
– تکرر ادرار
– گرسنگی شدید
– کاهش وزن بدون دلیل
– وجود کتون در ادرار (کتون ها محصول جانبی تجزیه عضلات و چربی هستند که در صورت عدم وجود انسولین کافی در بدن ، ایجاد می شوند)
– خستگی
– تحریک پذیری
– تاری دید
– ایجاد زخم در بدن
– عفونت های مکرر مانند عفونت لثه ، عفونت پوستی عفونت واژن
دیابت نوع یک می تواند در هر سنی ایجاد شود ، اگر چه اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر میشود .
دیابت نوع دو نیز در هر سنی ممکن است ایجاد شود ، اگر چه این بیماری بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال دیده می شود.
علت ایجاد بیماری دیابت
برای درک دیابت ابتدا باید بدانید که چگونه گلوکز به طور معمول در بدن پردازش می شود . به همین منظور ابتدا به نحوه عملکرد و نقش انسولین و گلوکز در بدن می پردازیم.
– نحوه عملکرد انسولین
انسولین هورمونی است که از غده ای (پانکراس) ترشح میشود که در پشت و زیر معده قرار دارد.
این غده انسولین را به جریان خون ترشح می کند . انسولین در گردش خون باعث وارد شدن قند به سلول ها می شود و میزان قند موجود در جریان خون را کاهش می دهد و با پایین آمدن سطح قند خون ترشح انسولین از پانکراس نیز کاهش می یابد.
– نقش گلوکز در بدن
گلوکز یک قند است که منبع انرژی سلول هایی می باشد که عضلات و سایر بافت ها را می سازند. گلوکز از دو منبع اصلی که شامل غذا و کبد می باشد ، تامین می شود .
قند در جریان خون جذب شده و با کمک انسولین وارد سلول ها می شود سپس کبد گلوکز را ذخیره و تولید می کند .
هنگامی که سطح گلوکز پایین است مانند زمانی که مدتی غذا نخورده اید کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تجزیه می کند و گلوکز را در یک حد نرمال نگه دارد.
علت ایجاد دیابت نوع یک
علت دقیق دیابت نوع یک ناشناخته است و آنچه شناخته شده این است که سیستم ایمنی بدن که به طور معمول با باکتریها و ویروسهای مضر مبارزه میکند به سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آنها را از بین می برد .
با این عمل سطح انسولین پایین آمده و یا انسولین ایجاد نمیشود و قند به جای اینکه به سلول ها منتقل شود در جریان خون جمع می شود.
تصور می شود که دیابت نوع ۱ به دلیل ترکیبی از حساسیت های ژنتیکی و عوامل محیطی ایجاد می شوند .
علت ایجاد پیش دیابت و دیابت نوع دو
در پیش دیابت که میتواند منجر به ایجاد دیابت نوع دو شود همچنین در دیابت نوع دو ، سلول ها در برابر عملکرد انسولین مقاوم شده و لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی برای غلبه بر این مقاومت نیست در نتیجه باعث جمع شدن قند در خون می شود.
اینکه چرا این اتفاق میافتد دقیقاً مشخص نیست گرچه اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در ایجاد دیابت نوع ۲ نقش دارند.
اضافه وزن به شدت با ابتلا به دیابت نوع ۲ ارتباط دارد ، اما همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ اضافه وزن ندارند .
نحوه تشخیص دیابت
علائم دیابت نوع یک اغلب به طور ناگهانی ظاهر می شود و از آنجا که علائم انواع دیگر دیابت و پیش دیابت به تدریج بروز می کند یا ممکن است بدون علائم باشد انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند که افراد زیر برای تشخیص سریع دیابت ، آزمایشات غربالگری را انجام دهند.
– افرادی با شاخص توده بدنی بالاتر از ۵۰ بدون در نظر گرفتن سن که دارای فاکتورهای خطر اضافی مانند فشار خون بالا ، سطح غیر طبیعی کلسترول ، سبک زندگی بی تحرک ، سابقه سندروم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری قلبی بوده و و یا یکی از نزدیکان آنها به دیابت مبتلا است.
– افراد بالای ۴۵ سال ، توصیه می شود این افراد غربالگری های اولیه قندخون را انجام دهند و در صورت طبیعی بودن نتایج هر سه سال یک بار آن را تکرار کنند.
– خانم هایی که به دیابت بارداری مبتلا شده اند باید هر سه سال یکبار از نظر دیابت بررسی شوند.
– افرادی که به دیابت مبتلا هستند توصیه می شود هر سال این آزمایش را تکرار کنند.
رفتار و سبک زندگی مناسب برای افراد مبتلا به دیابت چیست؟
بخش مهمی از مدیریت دیابت و سلامت کلی بدن به حفظ وزن متعادل از طریق داشتن رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی مربوط می شود.
– تغذیه سالم
برخلاف تصور عمومی رژیم غذایی خاصی برای دیابت وجود ندارد و باید رژیم غذایی خود را بر روی میوه ، سبزیجات ، پروتئین های بدون چربی ، غلات کامل و غذاهایی که دارای مقدار زیادی فیبر بوده و چربی و کالری کمی دارند ، متمرکز کنید و چربیهای اشباع ، کربوهیدراتهای تصفیه شده و شیرینی جات را کاهش دهید .
این بهترین برنامه غذایی برای کل خانواده است . غذاهای شیرین هر چند وقت یک بار خوب هستند به شرطی که به عنوان بخشی از برنامه غذایی محسوب شوند.
با این حال درک اینکه چه چیزی و چه مقدار مصرف شود می تواند یک چالش باشد . کمک گرفتن از یک متخصص تغذیه می تواند به افراد مبتلا به دیابت کمک کند تا یک برنامه غذایی متناسب با اهداف بهداشتی داشته باشند.
– فعالیت بدنی
همه افراد به ورزش هوازی منظم نیاز دارند و افرادی که مبتلا به دیابت هستند نیز از این قاعده مستثنی نمی باشند . فعالیت بدنی و ورزش با انتقال قند به سلول ها باعث تامین انرژی بدن می شود و سطح قند خون کاهش می یابد.
ورزش همچنین حساسیت به انسولین را افزایش می دهد ، به این معنی که بدن برای انتقال قند به سلولها به انسولین کمتری نیاز دارد .
پیاده روی ، شنا یا دوچرخه سواری بهترین فعالیت های بدنی برای افراد مبتلا به دیابت می باشند.