علت ،علائم و درمان ناباروری مردان

تقریبا از هر هفت زوج یک زوج نابارور است ، به این معنی که آنها پس از یک سال یا بیشتر با وجود داشتن رابطه جنسی مکرر و محافظت نشده نتوانسته‌اند بچه دار شوند . ناباروری مردان می تواند ناشی از تولید کم اسپرم ، عملکرد غیر طبیعی اسپرم یا انسداد باشد که از رهایی اسپرم جلوگیری می کند.
بیماری ها ، آسیب ها ، مشکلات مزمن سلامتی ، سبک زندگی نادرست و سایر عوامل ممکن است در ناباروری مردان نقش داشته باشند.

علائم ناباروری در مردان چیست؟

ممکن است هیچ علائم و نشانه ای برای ناباروری در مردان وجود نداشته باشد ، اما فرد بچه دار نشود.
در برخی موارد یک مشکل اساسی مانند اختلال ارثی ، عدم تعادل هورمونی ، گشادی رگ های اطراف بیضه یا بیماری که مانع عبور اسپرم می شود علائم و نشانه های ایجاد می کنند که این علائم شامل موارد زیر می باشند :

– مشکلات مربوط به عملکرد جنسی
به عنوان مثال مشکل در انزال یا حجم کم مایعات در انزال ، کاهش میل جنسی یا مشکل در حفظ نعوظ (اختلال نعوظ)
– درد ، تورم یا توده در ناحیه بیضه
– عفونت های تنفسی مکرر
– ناتوانی در بوئیدن
– رشد غیر طبیعی پستان (ژنیکوماستی)
– کاهش موی صورت یا بدن یا سایر علائم اختلال کروموزومی یا هورمونی
– تعداد اسپرم کمتر از حد نرمال (کمتر از ۱۵ میلیون اسپرم در هر میلی لیتر مایع منی یا تعداد اسپرم کمتر از ۳۹ میلیون در هر انزال)

چه موقع باید به پزشک مراجعه نمود؟

در صورتی که بعد از یک سال رابطه منظم و بدون محافظت ، بارداری صورت نگرفت و یا یکی از موارد زیر را داشتید ، باید به پزشک مراجعه کنید:
– مشکلات نعوظ یا انزال ، میل جنسی کم یا سایر مشکلات مربوط به عملکرد جنسی
– درد ، ناراحتی یا تورم در ناحیه بیضه
– سابقه مشکلات مربوط به بیضه ، مشکلات جنسی یا پروستات
– جراحی کشاله ران ، بیضه ، کیسه بیضه و آلت تناسلی

علل ایجاد ناباروری در مردان چیست؟

باروری مردان فرایند پیچیده‌ای است . برای آنکه یک مرد بتواند شریک زندگی خود را باردار کند باید موارد زیر رخ دهد :

– تولید اسپرم سالم
در ابتدا این شامل رشد و تشکیل اندام های تولید مثل مردان در دوران بلوغ است. حداقل یکی از بیضه ها باید به درستی کار کند و بدن تستسترون و سایر هورمون ها را برای تحریک و حفظ تولید اسپرم تولید کند.

– اسپرم باید به مایع منی منتقل شود.
هنگامی که اسپرم در بیضه تولید می شود لوله های ظریفی آنها را حمل می کنند تا زمانی که با مایع منی مخلوط شده و از آلت تناسلی خارج شوند.

– اسپرم باید به اندازه کافی وجود داشته باشد.
اگر تعداد اسپرم در منی فرد کم باشد احتمال اینکه یکی از اسپرم ها تخمک همسر را بارور کند ، کاهش می یابد .(تعداد کم اسپرم کمتر از ۱۵ میلیون اسپرم در هر میلی لیتر یا کمتر از ۳۹ میلیون اسپرم در هر انزال در نظر گرفته می شود.)

– اسپرم باید عملکرد طبیعی داشته و توانایی حرکت داشته باشد.
اگر حرکت یا عملکرد اسپرم غیر طبیعی باشد ممکن است نتواند به تخمک رسیده یا به آن نفوذ کند.

دلایل پزشکی

مشکلات مربوط به ناباروری مردان می‌تواند به دلیل تعدادی از مسائل بهداشتی و درمان های پزشکی ایجاد شود .
به عنوان مثال بیماری واریکوسل ، عفونت های منتقله از راه جنسی مانند سوزاک یا اچ آی وی ، تومورها ، مشکلات مربوط به انزال ، عدم تعادل هورمونی ، ناتوانی لوله هایی که اسپرم را حمل می‌کنند ، نقص کروموزومی ، بیماری سلیاک ، مصرف برخی داروهای خاص و جراحی های انجام شده در گذشته می‌توانند باعث ایجاد ناباروری در مردان شوند.

علل محیطی

قرار گرفتن بیش از حد در معرض برخی از عناصر محیطی مانند گرما ، سموم و مواد شیمیایی می‌توانند تولید اسپرم یا عملکرد آن را کاهش دهد.
علل های محیطی خاصی که می‌توانند باعث ناباروری در مردان شوند ، شامل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی مواد شیمیایی صنعتی مانند سموم دفع آفات ، علف کش ها ، حلال های آلی ، فلزات سنگین ، تابش یا اشعه ایکس و همچنین گرم شدن بیش از حد بیضه می‌توانند در ایجاد این مشکل دخیل باشند.

سبک زندگی و دلایل دیگر

استفاده از مواد مخدر ، مصرف الکل و استعمال دخانیات بر روی اسپرم و کاهش تعداد آنها شده تاثیر داشته و این عوامل می توانند ناباوری در مردان را افزایش دهند.

تشخیص ناباروری در مردان چگونه انجام می‌گیرد؟

بسیاری از زوجین نابارور بیش از یک علت ناباروری دارند ، بنابراین به احتمال زیاد لازم است هر دو به پزشک مراجعه کنند.
برای تعیین علت ناباروری ممکن است تعدادی آزمایش انجام شود و در برخی موارد هیچ گاه هیچ علتی شناسایی نمی شود.
روش های تشخیص مشکلات ناباروری در مردان معمولاً شامل موارد زیر می باشد :

معاینه عمومی و سابقه پزشکی

این شامل بررسی دستگاه تناسلی و پرسیدن سوالاتی در مورد هرگونه بیماری های ارثی ، مشکلات مزمن سلامتی ، بیماری ها ، جراحت یا جراحی هایی که می توانند بر روی باروری تاثیر بگذارد .
پزشک ، همچنین ممکن است در مورد عادات جنسی و رشد جنسی در دوران بلوغ سوالاتی نیز بپرسد.

تجزیه و تحلیل منی

نمونه‌های منی را می توان به چند روش مختلف به دست آورد ، سپس باید نمونه را در یک ظرف مخصوص بریزید .
مایع منی به آزمایشگاه فرستاده می شود تا تعداد اسپرم های موجود در آن اندازه گیری کنند و به دنبال هر گونه ناهنجاری در شکل (مورفولوژی) و حرکت اسپرم باشند.
در آزمایشگاه منی همچنین از نظر علائمی مانند عفونت نیز بررسی می شود.
اغلب تعداد اسپرم ها از یک نمونه به نمونه دیگر به طور قابل توجهی در نوسان است
. در بیشتر موارد ، برای اطمینان از نتایج دقیق ، در طی یک دوره زمانی ، چندین آزمایش تجزیه و تحلیل منی انجام می شود
درصورتی که تجزیه و تحلیل اسپرم طبیعی باشد پزشک احتمالاً آزمایش کامل همسر (زن) را قبل از انجام هرگونه آزمایشات ناباروری توصیه می کند.
پزشک همچنین ممکن است آزمایشات اضافی را برای کمک به شناسایی علت ناباروری توصیه کند که شامل موارد زیر می باشند :

– سونوگرافی اسکروتال

در این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر درون بدن استفاده می شود . این روش ممکن است به پزشک کمک کند تا ببیند واریکوسل یا سایر مشکلات در بیضه ها و ساختارهای پشتیبانی کننده وجود دارند یا خیر.

– سونوگرافی ترانس رکتال

در این روش تشخیصی پروب سونوگرافی به راست روده وارد می شود که این امر به پزشک این امکان را می دهد تا پروستات بیمار را بررسی کرده و به دنبال انسداد لوله هایی باشد که منی را حمل می کنند.

– آزمایشات هورمونی

هورمون های تولید شده توسط غده هیپوفیز ، هیپوتالاموس و بیضه ها نقش اساسی در رشد جنسی و تولید اسپرم دارند .
ناهنجاری در سیستم های هورمونی یا ارگان های دیگر نیز ممکن است در ناباروری نقش داشته باشند .
آزمایش خون میزان تستسترون و سایر هورمون ها را اندازه گیری می کند.

– تجزیه و تحلیل ادرار پس از انزال

اسپرم موجود در ادرار می تواند نشان دهد که اسپرم در حین انزال به سمت مثانه و خارج شدن از آلت تناسلی در حرکت است.

– آزمایشات ژنتیکی

وقتی غلظت اسپرم بسیار کم باشد یک دلیل ژنتیکی وجود دارد.
با آزمایش خون مشخص می شود که آیا تغییرات جزئی در کروموزوم Y (نشانه های از یک ناهنجاری ژنتیکی) وجود دارد یا خیر.
برای تشخیص سندرم های مادرزادی یا ارثی مختلف ممکن است آزمایش ژنتیک تجویز شود.

– نمونه برداری از بیضه

این روش شامل برداشتن نمونه‌ای از بیضه توسط سوزن است . اگر نتایج بیوپسی بیضه نشان دهد که تولید اسپرم ، طبیعی است مشکل احتمالاً ناشی از انسداد یا مشکلات دیگر در انتقال اسپرم است.

– آزمایشات تخصصی عملکرد اسپرم

از تعدادی آزمایش می توان برای بررسی میزان زنده ماندن اسپرم پس از انزال ، میزان نفوذ آنهابه تخمک و همچنین مشکل اتصال به تخمک استفاده کرد .
این آزمایشات اغلب مورد استفاده قرار نمی گیرند و معمولاً تغییر قابل ملاحظه‌ای در توصیه های درمانی ندارند .

درمان مشکلات ناباروری در مردان چگونه انجام می شود؟

اغلب علت دقیق ناباروری مشخص نمی شود حتی اگر علت دقیق آن نیز مشخص نباشد پزشک ممکن است بتواند وروش‌های درمانی یا روش هایی را که منجر به بارداری می شوند را توصیه کند.

روش های درمانی ناباروری در مردان شامل موارد زیر می باشد:

عمل جراحی :
به عنوان مثال واریکوسل اغلب می تواند با جراحی اصلاح شود و یا انسداد عروق ترمیم شود.
وازکتومی قبلی قابل برگشت است . در مواردی که هیچ اسپرمی در انزال وجود ندارد اغلب می توان اسپرم را مستقیماً از بیضه یا اپیدیدیم با استفاده از تکنیک های بازیابی اسپرم بازیابی کرد.

درمان عفونت ها :
درمان آنتی بیوتیکی ممکن است عفونت دستگاه تولیدمثل را درمان کند اما همیشه باعث درمان ناباروری نمی شود.

درمان مشکلات مقاربت جنسی :
در این گونه موارد درمان دارویی و مشاوره می تواند به بهبود باروری در شرایطی مانند اختلال نعوظ یا انزال زودرس کمک کند.

درمان های هورمونی و داروها :
پزشک ممکن است در مواردی که ناباروری به دلیل مقادیر زیاد یا کم برخی از هورمون ها یا مشکلاتی در نحوه استفاده از هورمون ها در بدن ایجاد می شود جایگزینی هورمون ها یا داروها را توصیه کند .
استفاده از تکنولوژی تولید مثل (ART) : درمان های ART بسته به مورد خاص و خواسته های بیمار شامل دریافت اسپرم از طریق انزال طبیعی ، از طریق جراحی یا افراد اهدا کننده می باشد .
سپس اسپرم ها به دستگاه تناسلی زن وارد می شوند یا برای انجام لقاح آزمایشگاهی یا تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
منبع