بیماری لنفوم چیست و چگونه تشخیص و درمان می شود؟

بیماری لنفوم ، سرطانی است که در گلبول های سفید خون سیستم لنفاوی ایجاد می شود.
برای آشنایی بیشتر با این بیماری ، نحوه تشخیص و درمان آن تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

همه چیز در مورد بیماری لنفوم

لنفوم چیست؟

همان گونه که در بالا نیز اشاره شد لنفوم سرطانی است که در سیستم لنفاوی که بخشی از سیستم ایمنی بدن است ، ایجاد می شود .
سیستم لنفاوی شامل شبکه هایی از کانال های کوچک شبیه رگ های خونی است که مایعی به نام لنف ، غدد لنفاوی ، مغز استخوان و اندام های مختلف که همه آنها از لنفوسیت تشکیل شده‌اند را به گردش در می آورد .
دو نوع عمده از لنفوم وجود دارند که شامل هوچکین (HL) و غیر هوچکین (NHL) می باشد .
هر کدام از آن‌ها نیز چندین زیر گروه دارند . لنفوم هوچکین که به آن بیماری هوچکین نیز می گویند نسبت به لنفوم غیر هوچکین کمتر است.
لنفوم های فردی در نحوه رفتار ، گسترش و واکنش به درمان متفاوت هستند .
نوع لنفوم با بررسی برخی از سلول های سرطانی در زیر میکروسکوپ مشخص می شود.
هنگامی که سلول غیر طبیعی به نام سلول Reed-Sternberg وجود داشته باشد، لنفوم به عنوان هوچکین طبقه‌بندی می‌شود و در صورت عدم وجود سلول سرطانی در طبقه‌بندی غیر هوچکین قرار می گیرد.

علائم بیماری لنفوم

علائم لنفوم ممکن است شامل موارد زیر باشد :
– بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن، زیر بغل یا کشاله ران
– کاهش وزن بدون دلیل
– تب
– عرق شبانه
– خارش
– خستگی
– از دست دادن اشتها
– سرفه یا ایجاد مشکل در تنفس
– درد در شکم ، قفسه سینه یا استخوان ها
– متورم شدن شکم
– احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا

نحوه ارزیابی و تشخیص بیماری لنفوم

پزشک ابتدا با پرسیدن سوابق پزشکی و علائم ، بیمار را معاینه می کند . پزشک همچنین ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش های زیر را نیز تجویز کند.

– آزمایش خون

با انتشار لنفوم به مغز استخوان ممکن است تعداد گلبول های سفید خون ، پلاکت ها و گلبول های قرمز کم شوند . نتایج آزمایش خون به تعیین عملکرد کبد و کلیه کمک می‌کند.

– بیوپسی غدد لنفاوی

بیوپسی غدد لنفاوی روشی است که در آن قسمتی یا کل گره لنفاوی توسط جراحی برداشته می شود.
بنابراین می توان آن را در زیر میکروسکوپ از نظر وجود سلول های لنفوم بررسی نمود .
سایر آزمایشات ممکن است بر روی نمونه بیوپسی انجام شوند ، از جمله آزمایشات ژنتیکی مولکولی.

– آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان

یک روش جراحی است که در آن از یک سوزن نازک و توخالی استفاده شده و آن را به داخل استخوان ‏ران وارد می‌کنند تا مقدار کمی از مایع مغز استخوان را بگیرند و بتوانند آن را زیر میکروسکوپ تجزیه و تحلیل کنند.
این روش به طور معمول پس از تشخیص لنفوم برای کمک به تعیین اینکه آیا بیماری به مغز استخوان گسترش یافته است یا خیر انجام می شود.

– مایع مغزی نخاعی

این روش ، یک آزمایش کم تهاجمی است که شامل گرفتن مقدار کمی مایع مغزی نخاعی است .(مایع مغزی نخاعی مایعی است که مغز و نخاع را احاطه کرده است) پس از انجام این روش می‌توان این مایع را از نظر وجود سرطان های لنفاوی تجزیه و تحلیل نمود.
این آزمایش معمولاً فقط برای انواع خاصی از لنفوم انجام می شود یا اگر بیمار علائمی داشته باشد که نشان دهنده رسیدن لنفوم به مغز است .

– اشعه ایکس قفسه سینه

از این روش برای جستجو بزرگ شدن غدد لنفاوی استفاده می شود.

– سی تی اسکن بدن

سی تی اسکن برای بررسی عدم بزرگ شدن غدد لنفاوی یا اندام ها و ناهنجاری های شکم ، لگن ، قفسه سینه ، سر و گردن استفاده می شود .
در بعضی موارد ممکن است از سی تی اسکن برای هدایت سوزن بیوپسی دقیقاً به منطقه مشکوک استفاده شود تا نمونه بافتی برداشته شده و در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد ، این روش را بیوپسی سوزنی با هدایت سی تی اسکن می نامند.

– اسکن PET

اسکن PET از مقدار کمی ماده رادیواکتیو استفاده می کند و می تواند نشان دهد که آیا غده لنفاوی بزرگ شده هست یا خیر و سلول‌های سرطانی را در بدن تشخیص دهد که در سی تی اسکن دیده نمی شوند.
برخی از بیماران مبتلا به لنفوم پس از دریافت درمان تحت اسکن PET قرار می‌گیرند تا مشخص شود که آیا سرطان به درمان پاسخ داده است یا خیر.
اسکن PET اغلب با سی تی اسکن یا ام آر آی ترکیب می شود تا نمای بسیار دقیق از بدن ارائه شود.

– اسکن استخوان

در این اسکن ، یک ایزوتوپ رادیو اکتیو به نام تکنسیوم-99m به داخل ورید تزریق می شود و به مناطق آسیب دیده استخوان می رود .
این آزمایش معمولاً در صورتی انجام می گیرد که بیمار درد استخوانی داشته باشد. سایر آزمایشات نشان می دهند که آیا لنفوم به استخوان گسترش یافت است.

– ام آر آی

 ام آر آی برای تشخیص لنفوم که به نخاع یا مغز گسترش یافته است ، مفید می باشد.
همچنین می تواند در مناطق دیگر بدن مانند ناحیه سر و گردن نیز مفید باشد.
برای زنان باردار مبتلا به لنفوم ممکن است از ام آر آی و سونوگرافی برای مرحله‌بندی بیماری استفاده شود ، در حالی که جنین را از اشعه مضر محافظت می شود.

– سونوگرافی شکمی

سونوگرافی شکمی ممکن است برای بررسی بزرگ شدن غدد لنفاوی به ویژه در ناحیه شکم استفاده شود .
سونوگرافی همچنین برای تصویربرداری از اندام های شکمی و کلیه ها استفاده می شود که ممکن است تحت تاثیر بزرگ شدن غدد لنفاوی قرار بگیرند.

بیماری لنفوم چگونه درمان می شود؟

گزینه های درمان بر اساس نوع و مرحله لنفوم ، سن و سلامت کلی بیمار است.
در صورت نیاز به درمان بیماری لنفوم ممکن است از یک یا چند روش درمانی زیر استفاده شود :

– شیمی درمانی

شیمی درمانی که به تنهایی یا در ترکیب با پرتودرمانی استفاده می‌شود ، یکی از روش‌های اصلی درمان لنفوم است.
این شامل استفاده از داروهای کشنده سرطان می باشد که از طریق خوراکی یا تزریقی به بیمار می رسد.
پروفیلاکسی CNS شیمی درمانی از طریق تزریق داخل ستون فقرات انجام می‌شود و ممکن است برای درمان انواع خاصی از لنفوم های غیر هوچکین که به مغز گسترش یافته یا در معرض خطر گسترش به چنین مناطقی است ، استفاده شود.
علاوه بر این ، ممکن است از داروهای استروئیدی برای تسکین تورم و التهاب نیز استفاده شود.

– پرتو درمانی

در پرتودرمانی از اشعه پر انرژی برای کوچک شدن تومورها و از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.
بیماران مبتلا به لنفوم ممکن است با پرتودرمانی خارجی تحت درمان قرار گیرند که در آن پرتوهای اشعه ایکس با انرژی بالا توسط دستگاهی به سمت تومور و غدد لنفاوی سرطانی هدایت می شود .
پرتو درمانی خارجی ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با شیمی درمانی استفاده شود.

– آنتی بادی درمانی مونوکلونال که به آن درمان هدفمند نیز گفته می شود.

این درمان شامل مولکول های تولید شده در آزمایشگاه به نام آنتی بادی مونوکلونال است که برای شناسایی و اتصال به سطح سلول های سرطانی ساخته شده اند .
آنتی بادی های مونوکلونال آنتی بادی های تولید شده در بدن را تقلید می کنند تا به مواد خارجی مهاجم مانند باکتری ها و ویروس ها حمله کنند.
آنتی بادی های مونوکلونال ممکن است با شیمی درمانی یا ماده رادیو اکتیو ترکیب شده و به آنتی بادی این امکان را دهند که دوز مستقیم عامل کشتار سرطان را به سلول سرطانی برساند.
دو آنتی بادی مونوکلونال مورد استفاده برای لنفوم عبارتند از : Rituximab® یک آنتی بادی مونوکلونال است که برای جستجو و قفل شدن روی گیرنده پروتئین (CD20) یک نوع خاص از لنفوسیت ها (سلول های B) طراحی شده است که باعث مرگ سلول لنفاوی می شود.
این روش درمانی برای بسیاری از بیماران مبتلا به لنفوم سلولB استفاده می شود و ممکن است با شیمی درمانی ترکیب شود.
برنتوکسیماب و دوتین (Adcetris®) ترکیبی از یک داروی شیمی درمانی با یک آنتی بادی مونوکلونال که به یک مولکول خاص (CD30) در سطح سلول های بیماری هوچکین متصل می شود.
سایر روش‌های درمانی شامل رادیو ایمونوتراپی که به آن آنتی‌بادی مونوکلونال نشاندار رادیویی نیز گفته می شود ، درمان بیولوژیک و پیوند سلول های بنیادی می باشند.