ادرار خونی یک مسئله نگران کننده است در حالی که در بسیاری از موارد، این مشکل میتواند بی ضرر باشد اما وجود خون در ادرار که با نام هماچوری شناخته می شود نشان دهنده یک اختلال جدی است.
خونی که در ادرار مشاهده می شود هماچوری ناخالص نامیده می شود. هنگامی که پزشک ادرار را آزمایش میکند در صورتی که خون فقط در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده باشد هماچوری میکروسکوپی نامیده می شود ،اما در هر صورت تعیین علت خونریزی مهم است.
علائم هماچوری یا ادرار خونی
ادرار خونی یا هماچوری شدید به دلیل وجود گلبول های قرمز ادراری صورتی رنگ، قرمز رنگ یا با رنگ تیره تولید میکند.
برای تولید ادرار قرمز رنگ، خون کمی لازم بوده و خونریزی معمولاً دردناک نیست اما، عبور لخته خون از طریق ادرار ممکن است دردناک باشد. ادرار خونی اغلب بدون علائم و نشانه های دیگر رخ میدهد.
علت ایجاد هماچوری چیست؟
درهماچوری، کلیه ها یا سایر قسمت های مجاری ادراری به سلول های خونی اجازه می دهند تا به ادرار نشت کنند . مشکلات مختلفی می توانند باعث این نشتی شوند که شامل موارد زیر می باشند:
– عفونت دستگاه ادراری
این مشکل زمانی ایجاد می شود که باکتری ها از طریق مجرای ادراری وارد بدن شده و در مثانه تکثیر شوند. علائم میتواند شامل تمایل مداوم به ادرار کردن، درد و سوزش همراه با ادرار و یا ادرار با بوی بسیار تند و شدید باشد.
برای برخی افراد به ویژه افراد مسن تنها نشانه بیماری ممکن است وجود خون میکروسکوپی در ادرار باشد.
– عفونتهای کلیه یا پیلونفریت
این مسئله زمانی رخ میدهد که باکتری ها از جریان خون وارد کلیه ها می شوند یا از حالب به کلیه ها منتقل می شوند. علائم و نشانه ها اغلب شبیه عفونتهای مثانه است، اگرچه عفونت کلیه بیشتر باعث تب و درد پهلو می گردد.
– سنگ کلیه یا مثانه
مواد معدنی موجود در ادرار غلیظ، گاهی کریستال هایی روی دیواره کلیه ها یا مثانه ایجاد می کنند. با گذشت زمان این کریستال ها می توانند به سنگ های کوچک و سخت تبدیل شوند. این سنگ ها عموماً بدون درد هستند بنابراین احتمالاً نمی دانید که دچار سنگ شده اید مگر اینکه باعث انسداد شده یا دفع شوند.
سنگ کلیه می تواند باعث درد طاقت فرسایی شود بنابراین سنگ کلیه با مثانه اشتباه گرفته نمی شود.
وجود سنگ در کلیه یا مثانه می تواند باعث خونریزی شدید و میکروسکوپی شود.
– بزرگ شدن پروستات
غده پروستات که دقیقاً در زیر مثانه قرار داشته و قسمت بالایی مجرای ارائه کرده است اغلب و با وارد شدن مردان به میانسالی بزرگ می شود و مجرای ادرار را فشرده می کند تا حدی که جریان ادرار را نیز مسدود میکند.
علائم و نشانه های بزرگ شدن پروستات که با عنوان هیپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH شناخته میشود شامل مشکل در دفع ادرار، نیاز فوری و مداوم به تخلیه ادرار و خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار است.
عفونت پروستات(پروستاتیت) می تواند علائم و نشانههای مشابهی را ایجاد کند.
– بیماری کلیوی
خونریزی ادراری میکروسکوپی یکی از علائم شایع گلومرولونفریت است که التهاب سیستم فیلتر کلیه می باشد. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری سیستمیک مانند دیابت باشد یا خود به خود ایجاد شود .
عفونتهای ویروسی یا استرپتوکوکی، بیماری های عروق خونی(واسکولیت) و مشکلات ایمنی مانند نفروپاتی lgA (مویرگ های کوچکی را که خون کلیه فیلتر میکنند را تحت تاثیر قرار می دهد) می توانند باعث ایجاد گلومرولونفریت شود.
– سرطان
ادرار خونی قابل مشاهده ممکن است نشانه سرطان پیشرفته کلیه، مثانه یا پروستات نیز باشد.
متاسفانه ممکن است در مراحل اولیه زمانی که این سرطانها قابل درمان تر هستند علائم و نشانه های وجود نداشته باشد.
– اختلالات ارثی
کم خونی داسی شکل، نقص ارثی هموگلوبین در گلبول های قرمز است که باعث ایجاد خون در ادرار و هماچوری قابل مشاهده و میکروسکوپی می شود.
سندروم آلپورت که بر غشاهای فیلتر کننده گلومرول کلیه تاثیر میگذارد نیز می تواند رخ دهد
– آسیب کلیه
ضربه یا آسیب به کلیه ها در اثر تصادف یا ورزش های تماسی می تواند باعث خونریزی قابل مشاهده در ادرار شود.
– داروها
داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید و پنی سیلین میتوانند باعث هماچوری شوند.
گاهی اوقات در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد خون مانند آسپرین و هپارین که رقیق کننده خون هستند خون قابل مشاهده در ادرار ایجاد می شود و همچنین در صورتی که فرد دچار بیماری باشد که باعث ایجاد خونریزی در مثانه شود نیز ادرار خونی ایجاد می شود.
– انجام ورزش های سنگین
به ندرت اتفاق میافتد که ورزش شدید منجر به هماچوری شدید شود و علت آن ناشناخته است. این مسئله ممکن است با ضربه به مثانه، کم آبی بدن یا تجزیه گلبول های قرمز خون که با تمرینات هوازی مداوم رخ میدهد مرتبط باشد.
دونده ها نیز اغلب تحت تاثیر ادرارخونی قرار میگیرند اگرچه هر فردی می تواند پس از یک تمرین شدید دچار خونریزی ادراری قابل مشاهده شود.
در صورتی که بعد از انجام ورزش خون در ادرار مشاهده کردید تصور نکنید که ناشی از ورزش است و حتماً به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص ادرار خونی
انجام آزمایشات زیر نقش کلیدی در یافتن علت خون در ادرار دارد:
– آزمایشات ادرار
حتی اگر خونریزی از طریق آزمایش ادرار کشف شده باشد به احتمال زیاد باید آزمایش دیگری انجام دهید تا مشخص شود آیا ادرار هنوز حاوی گلبول های قرمز خون است یا خیر.
تجزیه و تحلیل ادرار همچنین میتواند عفونت مجاری ادراری یا وجود مواد معدنی ایجاد کننده سنگ کلیه را بررسی کند.
– آزمایشات تصویربرداری
اغلب برای تشخیص علت هماچوری نیاز به انجام آزمایشات تصویربرداری است. پزشک ممکن است برای شما ام آر آی، سی تی اسکن یا سونوگرافی را تجویز کند.
– سیستوسکوپی
در این روش پزشک یک لوله بسیار باریک مجهز به یک دوربین کوچک را در مثانه قرار میدهد تا مثانه و مجاری ادرار را از نظر علائم بیماری بررسی کند.
گاهی اوقات علت ادرار خونی مشخص نمی شود، در این صورت پزشک ممکن است آزمایشات پیگیری منظم را توصیه کند، به ویژه اگر عوامل خطر سرطان مثانه مانند سیگار کشیدن، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی یا سابقه پرتودرمانی داشته باشید.
درمان هماچوری
بسته به شرایطی که باعث هماچوری میشود درمان ممکن است شامل مصرف آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن عفونت ادراری، آزمایش داروهای تجویزی برای کوچک شدن یا بزرگ شدن پروستات یا انجام درمان ضربهای برای شکستن سنگ مثانه و کلیه باشد. در برخی موارد نیز هیچ درمانی نیست.
فراموش نکنید که حتماً پس از درمان باید با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید دیگر خون در ادرار شما وجود ندارد.