سی تی اسکن شکم چیست؟

سی تی اسکن یک فرآیند تصویربرداری پزشکی است که از ترکیب اشعۀ ایکس و تکنولوژی کامپیوتر برای تصویر برداری از داخل بدن استفاده می کند. این روش می تواند تصاویر دقیقی از هر قسمت از بدن مثل استخوانها، عضلات، چربی و عروق خونی را به نمایش بگذارد. سی تی اسکن از رادیولوژی معمولی دقت بیشتری دارد.
در رادیولوژی معمولی یک پرتو انرژی به سمت بخش مورد آزمایش از بدن تابیده می شود.صفحه ای در پشت بدن تغییرات انرژی تابیده شده را در حین عبور از پوست، استخوان، عضلات و دیگر بافتها دریافت می نماید. هر چند از رادیولوژی معمولی اطلاعات زیادی می توان بدست آورد ولی اطلاعات جزئی زیادی از احشاء داخلی و دیگر قسمت های بدن در دسترس قرار نمی گیرد.
در سی تی اسکن پرتو ایکس به دور بدن می چرخد. این کار امکان تهیه نماهای مختلفی از اندامها را فراهم می سازد و جزئیات بیشتری را نشان می دهد. اطلاعات مربوطه به یک کامپیوتر ارسال میشود که این اطلاعات را بصورت دوبعدی روی صفحه مانیتور به نمایش می گذارد.
سی تی اسکن را می توان با یا بدون کنتراست انجام داد. کنتراست ماده ای است که بصورت تزریق داخل وریدی یا خوراکی تجویز میشود و باعث می شود یک اندام یا بافت ویژۀ تحت بررسی واضح تر دیده شود. برای آزمایش با کنتراست لازم است از 4 ساعت قبل از شروع فرآیند ناشتا باشید. پزشک قبل از شروع فرآیند این نکات را به شما گوشزد خواهد نمود.
نسبت به رادیولوژی معمولی سی تی اسکن از شکم اطلاعات دقیق تری در مورد اندام ها و ساختار شکم ارائه می دهد ، بنابراین اطلاعات بیشتری در مورد آسیب ها ویا بیماری های احشاء شکم در اختیار می گزارد.

سی تی اسکن از شکم برای هدایت سوزن ها ی نمونه برداری از اندام های شکم یا تومورها و یا تخلیه مایعات از شکم نیز کاربرد دارد. سی تی اسکن شکم در بررسی روند بهبودی تومورها و سایر موارد مرتبط با شکم قبل و بعد از درمان نیز مفید است.

سایر اقدامات مرتبط که ممکن است برای تشخیص مشکلات شکمی استفاده شود شامل رادیولوژی شکم ، اسکن لوزالمعده ، اسکن کبد ، اسکنه کیسه صفرا ، اسکن کلیه ، روش های آندوسکوپی مانند کولونوسکوپی ، سونوگرافی شکم و آنژیوگرام شکمی است

سی تی اسکن شکم برای چیست؟

شکم شامل اندام های دستگاههای گوارش ، ادراری ، غدد درون ریز و سیستم تولید مثل است. سی تی اسکن از شکم ممکن است برای ارزیابی شکم و اندام های آن از نظر تومورها و سایر ضایعات ، جراحات ، خونریزی داخل شکمی ، عفونت ها ، درد شکمی مبهم ، انسداد یا سایر موارد بکار رود، به ویژه هنگامی که دیگر انواع بررسی ، مانند رادیولوژی یا معاینه فیزیکی نتیجه بخش نبوده باشد.
سی تی اسکن از شکم همچنین ممکن است برای ارزیابی اثرات درمان بر روی تومورهای شکم استفاده شود. یکی دیگر از موارد استفاده از CT شکم ، ارائه راهنمایی برای نمونه برداری و یا آسپیراسیون بافت از شکم است.
ممکن است پزشک شما به دلایل دیگری نیز انجام سی تی اسکن از شکم را توصیه کند.

خطرات سی تی اسکن شکم چیست ؟

شاید بخواهید از پزشک خود بپرسید چه میزان اشعه در طی فرآیند CT بکار گرفته می شود و خطرات مربوط به وضعیت خاصی که در آن قرار دارید چیست. لازم است سوابق پرتوگیری خود در گذشته، مانند سی تی اسکن قبلی و انواع دیگر اشعه ایکس را نگهداری کرده، به پزشک خود ارائه نمائید. خطرات مربوط به تابش اشعه ممکن است مربوط به مجموع تعداد آزمایشات و یا درمانهای طولانی مدت با اشعه ایکس باشد.
اگر باردارید ویا احتمال بارداری شما وجود دارد، به پزشک خود اطلاع دهید. قرار گرفتن در معرض تشعشعات در دوران بارداری ممکن است منجر به نقایص مادرزادی شود.
در صورت استفاده از ماده حاجب خطر واکنش آلرژیک به مادۀ حاجب وجود دارد. بیمارانی که به داروها حساسیت دارند باید پزشک خود را در جریان بگذارند. اگر قبلاً به مواد حاجب واکنش نشان داده اید یا مشکلات کلیوی دارید ، باید به پزشک خود اطلاع دهید. حساسیت به غذاهای دریایی مانع تجویز ماده حاجب ید دار نمی شود. اگر متفورمین یا گلوکوفاژ یا دارویی محتوی آن را مصرف می کنید ، از شما خواسته میشود که حداقل 48 ساعت پس از تجویز ماده حاجب ، مصرف دارو را متوقف کنید ، زیرا ممکن است باعث ایجاد بیماریی به نام اسیدوز متابولیک یا تغییر مخاطره آمیز pHخون شما شود.
بیماران مبتلا به نارسایی کلیه یا سایر مشکلات کلیوی باید پزشک خود را در جریان بگذارند. در برخی موارد ، ماده حاجب می تواند باعث نارسایی کلیه شود ، به خصوص اگر فرد کم آب باشد یا از قبل بیماری زمینه ای کلیه داشته باشد.
بسته به شرایط پزشکی خاص شما ممکن است خطرات دیگری نیز داشته باشد. قبل از انجام این فرآیند حتما با پزشک خود مشورت کنید.

برخی از عوامل یا شرایط ممکن است در دقت سی تی اسکن شکم اختلال ایجاد کنند. هر چند شمار این عوامل زیادند، با اینهمه تعدادی از مهمترین آنها عبارتند از:

وجود اشیا فلزی داخل شکم ، مانند گیره های فلزی جراحی
وجود باریم در روده ها بدنبال آزمون رادیوگرافی دستگاه گوارش با مادۀ حاجب
وجود مدفوع و یا گاز در روده
مفصل مصنوعی ران

چگونه می توانم برای سی تی اسکن آماده شوم؟

اگر سی تی آنژیوگرافی و یا سی تی کولونوسکوپی داشته باشید بهنگام نوبت دهی دستورالعملهای خاصی به شما داده خواهد شد.

هشدار: اگر باردار هستید یا احتمال می دهید باردار باشید، قبل از نوبت گیری با پزشک خود مشورت نمائید.

لباس:

ممکن است از شما خواسته شود لباس خود را تعویض نمائید. در اینصورت لباسی در اختیار شما قرار می گیرد. برای نگهداری وسایل شخصی یک کمد در اختیارتان قرار داده می شود. لطفاً گوشواره و گردن بند خود را درآورده و تمامی جواهرات و اشیاء قیمتی را در خانه بگذارید. شود.

مادۀ حاجب(کنتراست):

سی تی اسکن معمولاً با و بدون تزریق مادۀ حاجب انجام می شود. مادۀ حاجب به رادیولوژیست در مشاهدۀ داخل بدن یاری می رساند.
برای بعضی افراد نمیتوان مادۀ حاجب تجویز کرد. اگر عملکرد کلیه شما اشکال دارد بهنگام تعیین وقت پرسنل پذیرش را مطلع سازید. شاید بتوان سی تی اسکن بدون تزریق انجام داد و یا دیگر روشهای تشخیصی را برای شما بکار گرفت.
از شما خواسته خواهد شد فرم رضایتنامه ای مشتمل بر خطرات و عوارض جانبی داروی حاجب تزریقی
را به امضا برسانید.
شایعترین نوع سی تی اسکن با کنتراست آزمون کنتراست دوبل است که طی آن لازم است علا وه بر کنتراست تزریقی قبل شروع آزمون کنتراست خوراکی میل نمائید. هر چقدر بتوانید کنتراست بیشتری میل نمائید تصاویر بهتری از دستگاه گوارش در معرض دید رادیولوژیست قرار می گیرد.

حساسیت:

اگر در گذشته هر گونه واکنش حساسیتی شدید به مواد حاجب داشته اید در هنگام تعیین وقت پرسنل پذیرش را در جریان بگذارید. اگر قبلاً چنین واکنشهایی داشته اید مادۀ حاجب به شما تزریق نخواهد شد. در موارد واکنشهای خفیف تا متوسط قبل از سی تی اسکن برنامه های داروهائی برای شما تجویز می شود. این برنامه ها در هنگام نوبت دهی با شما مطرح خواهد شد. البته قبل از اینها هر گونه سابقه واکنش به مواد حاجب را بایستی به پزشک خود گفته باشید.

خوردن و نوشیدن:

اگر پزشکتان آزمون بدون کنتراست تجویز کرده باشد، قبل از آزمون میتوانید هر آنچه مایلید بخورید، بیاشامید و داروهای تجویز شده را مصرف نمایید. اگر پزشکتان آزمون با کنتراست تجویز کرده باشد از چهار ساعت قبل از آزمون هیچ چیز نخورید. بهتر است مقداری آب بنوشید. می توانید داروهای تجویزی پزشکتان را مصرف نمائید.

دیابت:

بیماران مبتلا به دیابت سه ساعت قبل از آزمون یک وعده غذای سبک میل نمایند. بسته به نوع داروهای مصرفی برای دیابت ممکن است از شما خواسته شود مدت زمانی قبل و بعد از آزمون از مصرف این داروها خودداری نمائید. اگر در مرکز تصویربرداری بهار آزمون سی تی خود را بانجام برسانید، دستورالعملهای لازم در هنگام نوبت دهی به شما ارائه خواهند شد.

داروها:

میتوانید داروهای تجویزی پزشکتان را طبق دستور مصرف نمائید.
بسته به وضعیت پزشکی شما ممکن است دکتر معالجتان نکات دیگری را نیز توصیه نماید.

در حین سی تی اسکن چه اتفاقاتی می افتد؟

بطور کلی سی تی اسکن دارای مراحل زیر است:

ممکن است از شما خواسته شود لباس خود را تعویض نمائید. در اینصورت لباسی در اختیار شما قرار می گیرد. کمدی برای قرار دادن لوازم شخصی در اختیارتان قرار می گیرد. لطفاً گوشواره و گردن بند خود را درآورده و تمامی جواهرات و اشیاء قیمتی را در خانه بگذارید.
اگر لازم باشد آزمون شما با کنتراست انجام شود، جهت تزریق مادۀ حاجب یک عدد آنژیوکت در دست یا بازوی شما قرار داده می شود. برای کنتراست خوراکی مایعی محتوی مادۀ کنتراست جهت نوشیدن در اختیار شما قرار داده می شود. در موارد نادر لازم است مادۀ کنتراست از طریق مقعد وارد رودۀ فرد شود.

شما بروی تخت اسکن می خوابید که شما را بدرون دهانۀ بزرگ و حلقوی شکل اسکنر هدایت میکند.. برای جلوگیری از حرکت در طی آزمون ، ممکن است از بالش و باندهای نگاهدارنده استفاده شود.
کارشناس مربوطه در اتاق دیگری که دستگاه کنترل در آن قرار دارد، مستقر می شود. با این حال ، شما از طریق یک پنجره بزرگ به طور مداوم در معرض دید کارشناسان خواهید بود. بلندگوهای داخل اسکنر امکان برقراری ارتباط دو طرفه بین کارشناس و بیمار را فراهم می کنند. ممکن است یک دکمه تماس در اختیار داشته باشید تا در صورت بروز هر گونه مشکلی به تکنسین خبر دهید. کارشناس در همه حال مراقب شما خواهد بود و به طور مداوم ارتباط با شما را حفظ خواهد کرد.
در حین چرخش اسکنر بدور شما برای مدت زمان کوتاهی اشعۀ ایکس از بدنتان عبور خواهد کرد. در این زمان ممکن صداهائی بگوش شما برسد که صداهای طبیعی دستگاه می باشند.
پرتوهای ایکس جذب شده توسط بافتهای بدن توسط اسکنر شناسائی شده و به کامپیوتر منتقل می شود. کامپیوتر این اطلاعات را به تصاویری تبدیل می کند که توسط رادیولوژیست تفسیر می شود.
بسیار مهم است که در حین انجام فرآیند کاملاً بی حرکت بمانید. در زمانهای خاصی از فرآیند از شما خواسته می شود که نفس خود را حبس نمائید.
پس از تکمیل فرآیند شما از اسکنر خارج خواهید شد.
اگر آنژیوکتی در دستتان قرارداه شده بود، خارج خواهد شد.
با وجود اینکه فرآیند سی تی اسکن شکم بخودی خود هیچگونه دردی ایجاد نمی کند، با اینهمه بی حرکت خوابیدن در طول مدت اسکن ممکن است مقداری ناراحت کننده ویا توأم با درد باشد، بویژه اگر دچار جراحت شده باشید یا بتازگی تحت عمل جراحی قرار گرفته باشید. بمنظور کاستن از آلام شماکارشناسان ما تمامی تمهیدات لازم را برای راحتی شما بکار خواهند گرفت و تلاش دارند در حداقل زمان ممکن خدمات مورد نظر را ارائه نمایند.

بعد از سی تی اسکن شکم چه اتفاقی می افتد؟

اگر در حین سی تی اسکن به شما مادۀ حاجب تزریق شده باشد برای مدتی از نظر واکنشهای جانبی داروها نظیر خارش، برافروختگی، تاول و یا مشکلات تنفسی تحت نظر خواهید بود.
اگر پس از مراجعه به خانه در محل تزریق احساس درد نمودید یا شاهد سرخ رنگ شدن پوست و تورم بودید با پزشک خود تماس بگیرید چرا که این ممکن است نشانۀ عفونت ویا دیگر حساسیتها باشد.
معمولاً بعد از سی تی اسکن نیاز به مراقبت ویژه ای نیست. شما میتوانید به کارهای روزمرۀ خود بپردازید و رژیم غذائی خود را از سر بگیرید مگر آنکه پزشک معالجتان به گونۀ دیگری توصیه کرده باشد.
بسته به وضعیت خاص هر بیمار پزشک ممکن است دستورات اضافی یا جایگزین ارائه نماید.