بیماری آنسفالیت مغزی چیست و چه علائمی دارد؟

بیماری آنسفالیت مغز ، التهاب مغز می باشد . دلایل مختلفی برای ایجاد این بیماری وجود دارد اما شایع ترین آن عفونت ویروسی می باشد.
آنسفالیت می‌تواند باعث تشنج ، مشکلات حرکتی یا اختلالاتی در بینایی یا شنوایی شود .

علائم بیماری آنسفالیت مغز

بیشتر افراد مبتلا به بیماری آنسفالیت ویروسی علائم خفیفی مانند آنفلانزا تجربه می‌کنند که شامل سردرد ، تب ، درد عضلات و مفاصل ، خستگی و ضعف می باشد.
گاهی اوقات علائم و نشانه ها شدید تر شده و ممکن است شامل موارد زیر باشد :
– گیجی ، تحریک یا توهم
– تشنج
– از دست دادن احساس یا فلج شدن در مناطق خاصی از صورت یا بدن
– ضعف عضلانی
– مشکلات گفتاری یا شنوایی
– از دست دادن هوشیاری (کما)

در نوزادان و کودکان خردسال علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد :
– تورم نقاط نرم جمجمه نوزاد
– تهوع و استفراغ
– سفتی بدن
– تغذیه ضعیف یا بیدار نشدن برای تغذیه
– تحریک پذیری

 

علت ایجاد آنسفالیت مغزی

علت دقیق آنسفالیت ناشناخته است ، اما شایع ترین دلیل برای ایجاد این بیماری عفونت ویروسی می باشد . عفونت های باکتریایی و شرایط غیرعفونی نیز می‌توانند باعث آنسفالیت شوند.
آنسفالیت مغزی دارای دو نوع اصلی می باشد که شامل موارد زیر است :

۱. آنسفالیت اولیه

این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که ویروس یا عوامل دیگری مستقیماً مغز را آلوده کند .
عفونت ممکن است در یک ناحیه متمرکز شده یا به طور گسترده باشد . عفونت اولیه ممکن است فعال سازی مجدد ویروسی باشد که پس از بیماری قبلی غیر فعال شده است .

۲. آنسفالیت ثانویه

این وضعیت در نتیجه عکس العمل سیستم ایمنی بدن به عفونت در جای دیگری از بدن است.
در این حالت سیستم ایمنی به جای اینکه فقط به سلول های عامل عفونت حمله کند ، به اشتباه به سلول های سالم مغز نیز حمله می کند .
آنسفالیت ثانویه که به عنوان آنسفالیت پس از عفونت نیز شناخته می‌شود اغلب دو تا سه هفته پس از عفونت اولیه رخ می دهد .

ویروس‌هایی که می‌توانند باعث آنسفالیت شوند ، عبارتند از :
– ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)
– ویروس های دیگر تبخال
– انتروویروس ها
– ویروس های منتقل شده توسط پشه ها
– ویروس هاری
– عفونت های دوران کودکی

عوامل خطر

هر کسی می تواند به بیماری آنسفالیت مبتلا شود اما عواملی که ممکن است خطر این بیماری را افزایش دهند عبارتند از:

سن

برخی از انواع آنسفالیت ها در گروه های سنی خاصی بیشتر دیده می شوند . به طور کلی کودکان خردسال و بزرگسالان بیشتر در معرض خطر انواع آنسفالیت ویروسی هستند.

سیستم ایمنی ضعیف شده

افرادی که به بیماری اچ آی وی یا ایدز مبتلا هستند داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند یا بیماری دیگری دارند که باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می شود . این افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنسفالیت هستند .

مناطق جغرافیایی

ویروس های منتقله از طریق پشه یا کنه در مناطق خاصی از جغرافیا شایع‌تر هستند.

فصل سال

بیماری های منتقله از طریق پشه و کنه در فصل تابستان بیشتر شایع می باشند .

نحوه تشخیص آنسفالیت مغزی

برای تشخیص این بیماری ، پزشک ابتدا یک معاینه کامل بدنی انجام داده و سابقه پزشکی بیمار را بررسی می کند . او ممکن است برای تشخیص دقیق تر بیماری موارد زیر را توصیه کند :

تصویربرداری از مغز توسط سی تی اسکن یا ام آر آی

استفاده از این روش های تصویربرداری می‌تواند تورم مغز یا شرایط دیگری که ممکن است علائم بیماری را ایجاد کند مانند تومور را نشان دهد .

آنالیز مایع مغزی نخاعی

در این روش مایع مغزی نخاعی (CFS) که مایع محافظ مغز و ستون فقرات می‌باشد ، گرفته شده و مورد آزمایش قرار می‌گیرد . تغییر در این مایعات می‌تواند عفونت و التهاب در مغز را نشان دهد.
گاهی اوقات می توان نمونه های CFS را برای شناسایی ویروس یا عامل عفونی دیگر آزمایش نمود.

الکتروانسفالوگرام (EEG)

در این روش الکترودهای چسبیده به پوست سر فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می کنند . این روش می‌تواند برخی از الگوهای غیر طبیعی که ممکن است باعث تشخیص آنسفالیت شوند را نشان دهد.

نمونه برداری از مغز

به ندرت نمونه کوچکی از بافت مغز ممکن است برای آزمایش گرفته شود . نمونه برداری از مغز معمولاً فقط در صورت بدتر شدن علائم و تاثیر نگذاشتن درمان ها انجام می شود .

سایر آزمایشات

با نمونه گیری از خون ، ادرار یا مواد دفع شده از پشت گلو می توان آنها را از نظر ویروس یا سایر عوامل عفونی آزمایش نمود .

درمان بیماری آنسفالیت

درمان آنسفالیت خفیف معمولاً شامل موارد زیر است :
– استراحت
– نوشیدن مایعات فراوان
– استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند استامینوفن و ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای تسکین سردرد و تب

داروهای ضد ویروسی

آنسفالیت ناشی از ویروس های خاص معمولاً نیاز به درمان ضد ویروسی دارد.
داروهای ضد ویروسی که معمولاً برای درمان آنسفالیت استفاده می شوند شامل اسیکلوویر، گانسیکلوویر و فوسکارنت می باشند.
برخی ویروس ها مانند ویروس های منتشر شده از طریق حشرات به این روش های درمانی پاسخ نمی دهند ، اما از آنجا که ویروس خاص ممکن است بلافاصله یا به هیچ وجه شناسایی نشود پزشکان اغلب درمان ‌فوری با اسیکلوویر را توصیه می‌کنند.
اسیکلوویر می‌تواند در برابرHSV که در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند عوارض قابل توجه ایجاد کند ، موثر باشد.
داروهای ضد ویروسی معمولاً به خوبی توسط بیمار تحمل شده و به ندرت عوارض جانبی مانند آسیب کلیه ایجاد می کنند.

مراقبت های حمایتی

افرادی که با آنسفالیت شدید در بیمارستان بستری می شوند ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشند :
– کمک به تنفس و همچنین نظارت دقیق بر تنفس و عملکرد قلب
– تزریق مایعات داخل وریدی برای اطمینان از هیدراتاسیون مناسب و سطح مواد معدنی ضروری
– داروهای ضد التهابی مانند کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم و فشار داخل جمجمه
– داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین برای جلوگیری از تشنج
منبع : mayoclinic