سونوگرافی چیست و چه کاربردی در تشخیص بیماری دارد؟

سونوگرافی تشخیصی که همچنین با نام اولترا سوند نیز شناخته می شود، یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از ساختارهای بدن استفاده می کند . این تصاویر می توانند اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص و معالجه انواع بیماری ها و شرایط جسمی فرد ارائه دهند.
سونوگرافی شامل انواع دو بعدی ، سه بعدی ، چهار بعدی و داپلر می باشد.
همچنین یک بررسی ایمن ، غیر تهاجمی ، دقیق و مقرون به صرفه می باشد که به تدریج به یک ابزار ضروری برای زنان و زایمان تبدیل شده است و نقش مهمی در مراقبت از هر زن باردار ایفا می کند.
معاینات توسط این روش با استفاده از دستگاه سونو گرافی در خارج از بدن انجام می شود ، البته برخی از انواع سونوگرافی ها شامل قرار دادن وسیله ای در داخل بدن می باشند.
این روش تشخیصی از آنجاییکه به جای تابش اشعه ، از امواج صوتی استفاده می کند ، کاملا بی خطر و امن می باشد.
در این مقاله قصد داریم به معرفی و بررسی سونوگرافی بپردازیم تا بتوانیم شما را با این روش تشخیصی بیشتر آشنا کنیم.

دلایل انجام سونوگرافی

این روش تشخیصی به دلایل بسیاری از جمله موارد زیر استفاده می شود :
– بررسی رحم و تخمدان ها در دوران بارداری و در نظر گرفتن سلامت کودک در حال رشد
– تشخیص بیماری های کیسه صفرا
– ارزیابی جریان خون
– راهنمایی پزشک جهت هدایت سوزن برای انجام بیوپسی یا درمان تومور
– معاینه توده در سینه
– بررسی غده تیروئید
– تشخیص مشکلات دستگاه تناسلی و پروستات
– ارزیابی التهاب مفاصل (سینوویت)
– ارزیابی بیماری های متابولیک استخوان

رایج ترین اعضاء بدن برای سونوگرافی

سونوگرافی شکمی

در این روش تصویربرداری از اندام ها و سیستم‌های شکم انجام می شود . سونوگرافیست ها می‌توانند توسط این تصویربرداری به پزشکان در تشخیص سنگ مثانه ، سنگ صفرا ، سنگ کلیه ، تومورها و طیف وسیعی از شرایط پزشکی کمک کنند.

سونوگرافی پستان

در سونوگرافی های پستان از فرکانس ها و مبدل های تخصصی برای ایجاد تصاویر تشخیصی از بافت پستان استفاده می شود. در این نوع معاینه تشخیصی از اشعه X استفاده نمی شود. بنابراین نسبت به ماموگرافی کم تهاجمی تر بوده و یک مکمل مفید برای ماموگرافی می باشد.

سونوگرافی زنان و زایمان

تکنسین های سونوگرافی Obstetric تصاویری از جنین در رحم را ثبت می کنند. این نوع سونوگرافی قبل از تولد که همچنین به نام سونوگرام نیز خوانده می‌شود ، آزمایش تشخیصی غیر تهاجمی است که از امواج صوتی استفاده نموده تا تصویری بصری از جنین ، جفت ، رحم و همچنین سایر اندام های لگن مادر ایجاد کند.
همچنین ، این تکنسین ها دانش خاصی در مورد دستگاه تولید مثل زن دارند که از مهارت تصویربرداری آنها می توان برای تشخیص بسیاری از شرایط دستگاه تناسلی و ادراری استفاده نمود .

اکوکاردیوگرافی

در اکوکاردیوگرافی تکنسین ها به طور ویژه‌ای از این دستگاه برای ایجاد تصاویر قلب و نظارت بر عملکرد و ظرفیت آن استفاده می کنند.

سونوگرافی عروقی

در سونوگرافی های عروقی متخصصین ، تصویربرداری از رگ های خونی ، دستگاه گردش خون ، شریان ها و رگ های خونی کوچک تر انجام می دهند .

سونوگرافی عضلانی و اسکلتی

سونوگرافان اسکلتی-عضلانی با پزشکان ارتوپدی همکاری می‌کنند و تصاویر تشخیصی مفاصل ، اسکلت ، رباط و عضلات را ایجاد می کنند.

چگونگی آماده شدن برای انجام سونوگرافی

دربسیاری از مواقع به آمادگی قبلی نیاز نیست . با این حال چند استثنا وجود دارد :

– در مورد برخی از موارد مانند سونوگرافی کیسه صفرا پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که تا ۶ ساعت قبل از انجام سونوگرافی چیزی نخورد.
– در برخی موارد مانند سونوگرافی لگن ، مثانه باید به طور کامل پر باشد و شاید لازم باشد که دو ساعت قبل از انجام سونوگرافی احتیاج به نوشیدن ۶ لیوان آب داشته باشید و تا پایان ، ادرار نکنید.
– کودکان خردسال ممکن است به آمادگی بیشتری نیاز داشته باشند . هنگام برنامه ریزی برای انجام سونوگرافی برای خود یا فرزندتان از پزشک بپرسید که آیا دستورالعمل خاصی وجود دارد که باید انجام دهید یا خیر.
– همچنین در هنگام انجام ، ممکن است از شما خواسته شود که هرگونه جواهرات را از منطقه مورد بررسی دور کنید.

چگونگی انجام سونوگرافی

این روش تشخیصی را می‌توان در مطب پزشک ، کلینیک های سرپایی یا بیمارستان انجام داد.
در طول انجام ، ابتدا ژل روی پوست منطقه مورد بررسی اعمال می شود . این کار به جلوگیری از ایجاد حباب های هوا که می توانند امواج صوتی ایجاد کننده تصاویر را مسدود کنند ، کمک می کند.
سپس متخصص تصویربرداری یک وسیله کوچک و دستی (مبدل) را در منطقه مورد نظر فشار می‌دهد و همچنین در صورت لزوم برای گرفتن تصاویر حرکت می‌دهد .
مبدل امواج صوتی را به بدن می فرستد و پاسخ آنها را به صورت تصاویر ایجاد می کند.
گاهی اوقات سونوگرافی در داخل بدن انجام می شود .

انواع سونوگرافی های داخل بدن عبارتند از :

اکوکاردیوگرام
در این روش یک مبدل که درون مری وارد می شود ، تصاویری از قلب را به دست می‌آورد.

ترشحی
این آزمایش با قراردادن یک مبدل ویژه در روده تصاویری از پروستات ایجاد می کند.

ترانس واژینال
یک مبدل ویژه به آرامی داخل واژن قرار می گیرد و تصاویری از رحم و تخمدان ها ایجاد کند.

اعمال بعد از انجام تصویربرداری سونوگرافی

پس از سونوگرافی ، پزشک شما تصاویر را بررسی کرده و هرگونه ناهنجاری را تشخیص می دهد . در صورت وجود هر نشانه غیر طبیعی و غیر عادی در تصاویر، ممکن است لازم باشد که بیمار بسته به منطقه مورد بررسی سایر روش های تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن ، ام آر آی یا نمونه بیوپسی از بافت را نیز انجام دهد . اما اگر پزشک بر اساس سونوگرافی قادر به تشخیص وضعیت باشد ممکن است درمان را سریع تر شروع کند.

مزایای سونوگرافی

–  یک روش غیر تهاجمی ایست (بدون سوزن و تزریق انجام می شود)
– این روش بطور گسترده در دسترس بوده و نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری ارزان‌تر است.
– بسیار ایمن بوده و در آن از تابش و اشعه ایکس استفاده نمی شود.
– تصاویر روشنی از بافت های نرم که به خوبی در تصاویر اشعه ایکس دیده می شوند ، را فراهم می کند.
– سونوگرافی یک روش تصویربرداری است که در کنترل زنان باردار و جنین ارجحیت دارد.
منبع