ماموگرافی چیست و چه کاربردی دارد؟

سرطان پستان پس از سرطان پوست ، دومین سرطان شایع در بین زنان می باشد . به همین دلیل معاینات بالینی منظم و انجام ماموگرافی برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه بسیار توصیه می شود.
ماموگرافی یک پرتونگاری و ابزار غربالگری برای تشخیص سرطان پستان می باشد.
این روش به یافتن توده های سرطانی در پستان کمک می کند.
موارد قابل تشخیص دیگر توسط این تست، شامل توده ، درد یا ترشح نوک سینه می باشد ، همچنین برای خانم هایی که شکایتی از پستان ندارند نیز استفاده می شود. این روش امکان تشخیص سرطان های پستان ، تومورهای خوش خیم و کیست را قبل از شناسایی با لمس (لمس) می دهد.

اگرچه روش‌های مختلف رادیوگرافی برای شناسایی ضایعات مشکوک به سرطان پستان به راحتی در دسترس می باشند ، اما این روش اصلی‌ترین غربالگری سرطان پستان می باشد.
این تست به تنهایی نمی تواند برای تشخیص سرطان پستان استفاده شود . بلکه می تواند با طبقه بندی دقیق یافته های طبیعی و مشکوک به تشخیص کمک کند .
همچنین ممکن است قبل از بروز هرگونه علائم ، سرطان پستان را تشخیص دهد . اما در تشخیص برخی از سرطان‌ها ممکن است دچار اشتباه شود . خصوصاً در خانم های جوان که دارای بافت متراکم پستان می باشند.
تشخیص زودرس سرطان پستان ، خطر مرگ ناشی از این بیماری را 25٪ یا 30٪ یا بیشتر کاهش می دهد. در صورتی که در معرض خطر زیاد هستید ، باید بدانید که زنان باید از 40 سالگی یا زودتر شروع به انجام ماموگرافی کنند
در این مقاله قصد داریم به معرفی و بررسی ماموگرافی و نقش آن در تشخیص زود هنگام سرطان پستان بپردازیم تا بتوانیم شما را بیشتر با این روش تشخیصی آشنا کنیم .

 

انواع ماموگرافی

سه نوع ماموگرافی وجود دارد که شامل معمولی ، دیجیتال و سه بعدی می باشد.

ماموگرافی معمولی

ماموگرافی های معمولی با استفاده از سیستم پرتونگاری با دوز کم برای بررسی سینه ها تصاویر تشخیصی ایجاد می کنند. ماموگرام برای نظارت بر سینه ها و کمک به تشخیص زود هنگام و تشخیص بیماری های پستان در زنان استفاده می شود. پرتوهای ایکس متداول ترین شکل تصویربرداری پزشکی است .
دو نوع ماموگرافی معمولی وجود دارد: غربالگری و تشخیصی.

غربالگری

این روش برای بررسی سرطان پستان در بیمارانی استفاده می شود که علائم و نشانه های بیماری را نشان نمی دهند .
این نوع آزمایش شامل گرفتن دو عکس با اشعه ایکس از هر پستان به منظور تشخیص تومورهای پنهان یا میکروسالیفیسمی است که با یک معاینه معمولی سینه قابل احساس نیست.

تشخیصی

این نوع ماموگرام برای بررسی سرطان پستان در بیمارانی که دارای توده یا علائم دیگری از بیماری هستند ، استفاده می شود .
علائم دیگر شامل درد ، ضخیم شدن پوست پستان ، ترشح نوک پستان یا تغییر ناگهانی در شکل یا اندازه پستان است .

ماموگرافی دیجیتال

روش های مرسوم ماموگرافی شامل ذخیره تصویر روی فیلم است. ماموگرافی دیجیتال از تصویر الکترونیکی استفاده می کند که می تواند در یک فایل رایانه ای ذخیره شود.
تصویر دیجیتال را می توان بزرگنمایی یا ارتقاء داد تا ارزیابی اشعه ایکس بسیار ساده تر شود ، بنابراین نتایج دقیق تری به دست می آورند.
به عبارتی دیگر ماموگرافی دیجیتال جایگزین فیلم اشعه ایکس قدیمی با یک تراشه دیجیتال می شود تا تصاویری را از پستان را ضبط کند. این فرایند ، که به عنوان ماموگرافی دیجیتال نیز شناخته می شود ، باعث می شود تصاویر پستان بر روی مانیتور کامپیوتر مشاهده شود یا بر روی یک فیلم ویژه شبیه به ماموگرافی های معمولی چاپ شود.
از مزایای ماموگرافی های دیجیتال می توان به زمان سریع تر دستیابی به تصویر اشاره نمود. آزمایشات سلامت پستان که از ماموگرافی دیجیتال استفاده می کنند ، ثابت شده است که سرطان های پستان را بهتر از ماموگرافی معمولی در سه گروه از زنان تشخیص می دهد: افراد جوان تر از 50 سال ، کسانی که سینه های متراکم دارند و کسانی که قبل ازسن یائسگی هستند.

یکی دیگر از مزیت های این اسکن دیجیتال این است که می توانند در حین مشاهده ، جابجایی یا بزرگنمایی شوند و همچنین می‌توانند به صورت الکترونیکی ارسال شوند . این روش در خانم هایی که سینه متراکم دارند دقیق تر بوده و تابش کمتری دارد .
تفاوت ماموگرافی دیجیتال و معمولی در این است که در ماموگرافی معمولی تصاویر در فیلم ذخیره می‌شوند در حالی که در دیجیتال به صورت دیجیتالی ذخیره می شود.

ماموگرافی سه بعدی

ماموگرافی سه بعدی نوعی از ماموگرافی دیجیتال است که از دستگاه های اشعه ایکس برای گرفتن عکس از برش های پستان از زوایای مختلف استفاده می کند . سپس از نرم افزار رایانه ای برای بازسازی یک تصویر استفاده می شود. این روند برای به دست آوردن ماموگرافی های سه بعدی همان روشی است که از اسکنرهای CAT برای تولید تصاویر از ساختارهای داخلی استفاده می کند.

نحوه انجام ماموگرافی

برای انجام این تست غربالگری بیمار در مقابل دستگاه مخصوص اشعه ایکس قرار می گیرد ، سپس یک تکنسین سینه بیمار را روی یک صفحه پلاستیکی شفاف قرار می دهد و یک صفحه دیگر به طور محکم به پستان از بالا فشار وارد خواهد کرد . این صفحات بافت پستان را صاف نموده و در حالی که اشعه ایکس گرفته می شود ، پستان را نگه می دارند و فرد مقداری فشار احساس خواهد کرد . این کار تصویر واضح تری از پستان را ارائه می دهد و شاید لازم باشد که بیمار برای هر تصویر نفس خود را نگه دارد .
سپس باید صبر نمود و تا زمانی که تکنسین بررسی کرده تا مطمئن شود که نیاز به تکرار مجدد تصاویر نیست .
در صورت عدم قطعیت نتیجه گیری ، ممکن است آنها گرفتن تصاویر اضافی را ترتیب دهند که نماهای مختلف را نشان می دهد . این اتفاق اغلب عادی است و نباید دلیلی برای ناراحتی وحشت شود.
ماموگرافی برای بیشتر خانم ها ناراحت کننده بوده و بعضی از خانم‌ها آن را دردناک می دانند، اما این تست تنها چند لحظه طول می کشد و آنچه که شما احساس می کنید بستگی به مهارت تکنسین ، اندازه سینه ها و میزان فشار دارد .
بعد از انجام این آزمایش ، ناراحتی در فشرده سازی سینه ها که در هنگام انجام آزمایش صورت گرفته بود به سرعت بهبود می‌یابد اما برخی از خانم ها بعد از انجام این آزمایش یک یا دو روز احساس درد در پستان خود دارند .
استفاده از دارو های ضد التهابی مانند ایبوپروفن و ادویل (تحت نظر پزشک) و ماساژ سینه ها در حمام گرم می تواند در تسکین درد موثر باشد.
یکی از نکات مهمی که قبل از انجام این تصویربرداری باید انجام دهید این است که سعی کنید یک هفته قبل از شروع قاعدگی و یا طول دوره قاعدگی خود این تست را انجام ندهید . زیرا سینه های شما ممکن است در آن دوره متورم یا حساس باشند .
پس از انجام این آزمایش پزشک رادیولوژیست، ماموگرافی را ارزیابی نموده و آن را از نظر علائم اولیه سرطان پستان یا سایر مشکلات را بررسی می کند .

 

تفسیر نتایج

تصاویر حاصل از انجام این اسکن، می‌توانند به یافتن کلسیفیکاسیون یا ذخایر کلسیم در سینه های بیمار کمک کنند .
کلسیفیکاسیون ها نشانه سرطان نیست. این آزمایش همچنین می تواند کیست ها ( کیسه های پر از مایعات که ممکن است در طی چرخه قاعدگی زنان به طور عادی ایجاد شده و از بین بروند) و هرگونه توده سرطانی یا غیر سرطانی را پیدا کند .
یک سیستم تشخیصی ویژه برای خواندن ماموگرافی به نام BI-RADS سیستم گزارش دهی تصویربرداری از پستان وجود دارد که در این سیستم هفت دسته قرار دارد که از صفر تا شش متغیر است .
هر طبقه توضیح می دهد که آیا تصاویر اضافی لازم هستند یا خیر و یا آیا منطقه احتمالاً دارای یک توده خوش خیم غیر سرطانی یا سرطانی می باشد.
ماموگرافی غیر طبیعی همیشه به معنای ابتلا به سرطان نیست ، اما قبل از آن که پزشک بتواند به طور قطع بگوید، بیمار نیاز به انجام ماموگرافی آزمایش یا معاینه اضافی دارد .
ممکن است بیمار را به یک متخصص پستان یا جراح ارجاع دهد که لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست و یا حتما به عمل جراحی نیاز نیست . این پزشکان و متخصصان در تشخیص مشکلات پستان ، آزمایشات دیگری را برای بیمار تجویز می کنند تا احتمال وجود سرطان یا توده یا تشخیص سرطانی نبودن پستان را انجام دهند .

چه زمانی باید یک ماموگرافی انجام داد؟

ممكن است از ماموگرافی هم برای غربالگری و هم برای تشخیص استفاده شود.
نتایج غربالگری به سابقه سلامتی شما و خطر ابتلا به سرطان پستان بستگی دارد . برای این امر با پزشک خود صحبت کنید تا مشخص شود که چه زمانی باید شروع به انجام ماموگرافی غربالگری کنید.
زنان در معرض خطر ، باید در سنین 40 تا 45 سال شروع به گرفتن ماموگرافی کنند و این غربالگری منظم ، که به طور معمول سالی یک بار انجام می شود ، باید تا زمانی که پزشک توصیه می کند ادامه یابد.

علاوه بر این ، پزشک شما ممکن است به دلایل زیر ماموگرافی را توصیه کند:

– تشخیص توده در پستان که با معاینه پزشک می تواند متوجه آن شود.
– پیگیری یک ماموگرافی غیر طبیعی قبلی
– پیگیری پیشرفت توده ها یا بی نظمی ها

در صورت بروز علائمی مانند توده قابل لمس ، ضخیم شدن پوست یا سوزش پوستی ، ترشحات یا برداشتن نوک پستان ، زخم فرساینده نوک پستان یا درد پستان ، خانم هایی با سن بالاتر از 30 سال ، باید در معرض ماموگرافی تشخیصی قرار گیرند .

مزایای انجام ماموگرافی

– غربالگری ماموگرافی خطر مرگ ناشی از سرطان پستان را کاهش می دهد و برای تشخیص انواع سرطان پستان از جمله سرطان مجرای انسدادی و مهاجم لوبولار مفید است.

– غربالگری ماموگرافی توانایی پزشک را در تشخیص تومورهای کوچک بهبود می بخشد . هنگامی که سرطان ها کوچک هستند ، گزینه های درمانی بیشتری وجود دارد.
– استفاده از ماموگرافی غربالگری ، تشخیص رشد بافتهای غیر طبیعی کوچک را محدود به مجاری شیر در پستان ، به نام کارسینوم داکتال درجا (DCIS) می کند.
– هیچ گونه پرتویی در بدن بیمار
پس از معاینه اشعه ایکس باقی نمی ماند.
– اشعه X معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی معمولی برای این اسکن ندارد.

اقدامات لازم برای آمادگی قبل از انجام ماموگرافی

دلایل انجام ماموگرافی

ماموگرافی ممکن است برای غربالگری یا برای تشخیص انجام شود . زنان بالای ۳۰ سال باید در صورت داشتن علائمی مانند توده های قابل لمس ، ضخیم شدن پوست پستان ، ترشحات و… در پستان خود تحت ماموگرافی تشخیصی قرار گیرند .
ممکن است از ماموگرافی برای ارزیابی درد پستان نیز استفاده شود.
در زنانی که دارای سینه های متراکم و برآمده یا بسیار بزرگ هستند که ممکن است انجام معاینات جسمی در آنها دشوار باشد و همچنین زنانی که در معرض خطر بالای سرطان پستان هستند و خود یا خانواده سابقه سرطان پستان داشته باشند ، باید به طور منظم با انجام ماموگرافی معاینه شوند .

دانستنهای ضروری برای آمادگی قبل از انجام ماموگرافی

1. عدم استفاده از دئودورانت : برای انجام ماموگرافی باید از استفاده از دئودورانت ها یا ضد عرق ها ، پودرها ، لوسیون ها ، کرم ها و عطرهای زیر بغل خودداری کنید .زیرا ذرات موجود در این محصولات ممکن است در ماموگرافی به صورت لکه های کلسیم نشان داده شده و باعث هشدار یا سردرگمی تکنسین شوند .

2 . وقت ماموگرافی خود را یک هفته پس از قاعدگی خود برنامه ریزی کنید.
اگر یائسگی را پشت سر نگذاشته اید ، احتمالا سینه های شما در هفته قبل و در زمان دوران قاعدگی بسیار حساس می شوند . بنابراین بهترین زمان برای انجام ماموگرافی معمولاً یک هفته بعد از دوره قاعدگی می باشد .

3. در صورت داشتن تجربه درد در هنگام ماموگرافی با مشورت پزشک از داروهای مسکن استفاده کنید.
استفاده از استامینوفن حدود یک ساعت قبل از ماموگرافی ممکن است ناراحتی و درد را در حین انجام این تست کاهش دهد .

4. پوشیدن لباس های دو تکه : از آنجایی که برای انجام این روش تشخیصی باید قسمت بالا تنه لباس خود خارج کنید، توصیه می شود از لباس های دو تکه در حین انجام این روش استفاده کنید .

5. در صورت داشتن ماموگرافی قبلی ، آن را نیز همراه خود بیاورید .

6. قبل از انجام ماموگرافی می‌توانید به طور معمول غذا خورده و مایعات بنوشید و داروهای روزانه خود را طبق معمول مصرف کنید . اما لازم است ۳ تا ۴ روز قبل از انجام ماموگرافی میزان مصرف نوشیدنی های کافئین دار و شکلات را کاهش دهید. زیرا ، کافئین ممکن است سینه ها را حساس تر کند .

7. در صورت دارا بودن شرایط زیر قبل از انجام ماموگرافی تکنسین خود را از این شرایط آگاه کنید .
– در صورتی که باردار هستید یا احتمال بارداری می دهید .
– خود یا خانواده تان دارای سابقه سرطان پستان می باشید .
– در حال حاضر شیرده می باشید و یا در طی سه ماه گذشته شیردهی را متوقف کرده اید .
– دارای زخم یا خال بر روی سینه های خود هستید .
– تاکنون بیوپسی یا جراحی سینه انجام داده اید .
– دارای پروتز سینه می باشید .

محدودیت های ماموگرافی

ماموگرافی با همه مزایایی که دارد ، به عنوان یک روش تشخیصی محدودیت هایی نیز دارد که در ادامه به برخی آشاره می شود :

1- تفسیر ماموگرافی گاهی می تواند دشوار باشد . زیرا یک پستان طبیعی می تواند برای هر زن متفاوت باشد .همچنین اگر پودر یا پمادی بر روی سینه وجود داشته باشد و یا اگر فرد تحت عمل جراحی سینه قرار گرفته باشد ، ممکن است تصویر گویا نباشد .

2- از آنجاییکه دیدن و تفسیر تصاویر برخی از سینه ها دشوار است ممکن است رادیولوژیست بخواهد تصویر را با معاینات قبلی مقایسه کند .
3- همه سرطان های پستان را نمی‌توان در ماموگرافی مشاهده کرد .
4- پروتز موجود در سینه همچنین می‌تواند مانع از خواندن دقیق ماموگرافی شود . زیرا هم ایمپلنت های سیلیکون و هم نمکی بر روی اشعه ایکس شفاف نیستند و می توانند نمای واضح از بافت های موجود در پشت خود را مسدود کنند ، به خصوص اگر ایمپلنت به جای اینکه در زیر سینه قرار گرفته باشد جلوی آن قرار داده شده باشد . بنابراین لازم است کسانی که دارای پروتز سینه می باشند اطمینان حاصل کنند که تکنسینی که ماموگرافی را انجام می دهد دارای تجربه انجام ماموگرافی بر روی پستان های دارای پروتز می باشد .

رایج ترین سوالات در مورد ماموگرافی

1. ماموگرافی چیست؟

یک روش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس از پستان ها می باشد که برای غربالگری سرطان پستان استفاده می شود . این روش نقش اساسی در تشخیص زودرس سرطان پستان دارد و به کاهش مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان کمک می کند .
از این روش برای تشخیص تومورها و سایر ناهنجاری های داخل سینه استفاده می شود.

2. دلایل انجام ماموگرافی غربالگری چیست ؟

سرطان پستان شایع ترین نوع سرطان در بین زنان تشخیص داده شده است و این نوع سرطان بیشتر در زنان بین 45 تا 50 سال رخ می دهد .
مامو گرافی غربالگری می تواند وجود توده های کوچک در پستان را تشخیص دهد و زمانی که سرطان در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود احتمال موفقیت در درمان نیز بیشتر می‌شود .

3. چه زمانی افراد باید ماموگرافی انجام دهند؟

غربالگری سرطان روی افرادی انجام می‌شود که در معرض ابتلا به سرطان می باشند، اما هیچ علامتی ندارند . سن و سابقه پزشکی در تعیین زمان غربالگری موثر است.
توصیه می شود زنان 45 تا 50 هر دو سال یکبار معاینه توسط ماموگرافی را انجام دهند و افرادی که در خانواده خود سابقه سرطان پستان را دارند ، باید به طور منظم معاینات غربالگری پستان را انجام دهند .
همچنین افرادی که قبل از ۳۰ سالگی و یا حداقل در طی ۸ سال گذشته تحت درمان سرطان سینه و پرتو درمانی بوده اند نیز باید به طور منظم ماموگرافی را انجام دهند‌ .

4. آیا انجام ماموگرافی یک روش ایمن است؟

بله ماموگرافی ها بی خطر هستند ، زیرا از دوز کم اشعه استفاده می کنند . تشخیص زودهنگام سرطان از هر گونه آسیب احتمالی اشعه ایکس مهم‌تر است .

5. مزایای غربالگری ماموگرافی چیست؟

مامو گرافی غربالگری با کیفیت بالا ، موثرترین ابزار موجود برای تشخیص سرطان پستان قبل از احساس توده یا بروز علائم است. تشخیص زودهنگام سرطان پستان شانس فرد برای داشتن بهترین نتیجه ممکن را افزایش می‌دهد .

6. در طول ماموگرافی چه اتفاقی می‌افتد؟

در حین انجام ماموگرافی ، تکنسین یا متخصص ماموگرافی ، پستان را روی دستگاه مخصوص اشعه ایکس قرار می دهد و یک صفحه پلاستیکی بر روی پستان فشار آورده و آن را برای چند ثانیه تحت فشار قرار می دهد‌ که این کار به بافت پستان آسیبی نمی رساند .
به طور معمول ۴ عکس و از هر پستان دو عدد عکس گرفته می شود تکنسین تصاویر را برای بررسی کیفیت آنها جهت تفسیر توسط رادیولوژیست بررسی می کند . در صورت نیاز ممکن است تکنسین غربالگری را برای گرفتن تصاویر اضافی تکرار کند.
فرد باید در طول انجام ماموگرافی آرام و بی حرکت باشید . ممکن است در طول انجام تصویربرداری از بیمار خواسته شود چند ثانیه نفس خود را حبس کند تا احتمال تاری تصویر کاهش یابد .

7. آیا انجام ماموگرافی دردناک است؟

در طول انجام ماموگرافی ، فرد مقداری فشار بر روی پستان های خود احساس خواهد کرد. تعداد معدودی از خانم‌ها درد را تجربه می کنند ، اما این درد فقط چند ثانیه ادامه دارد .
اگر در طول انجام این اسکن احساس درد کردید ، حتماً به تکنسین خود بگویید . شاید تکنسین بتواند فشار را تنظیم کند تا درد کاهش یابد .
نکته‌ای که در رابطه با انجام ماموگرافی باید بدانید این است که زمان انجام ماموگرافی بسیار مهم است . خانم هایی که قبل از یائسگی این اسکن را انجام می‌دهند ، معمولاً باید یک هفته پس از دوره قاعدگی این تست را انجام دهند .
سعی کنید نوبت انجام ماموگرافی خود را برای زمانی رزرو کنید که سینه های شما سفت و سخت نباشند . پستان های زنان هفته قبل و بعد از دوره قاعدگی حساس می باشند.

8. اگر در خانواده سابقه سرطان پستان وجود نداشته باشد آیا باز هم نیاز به انجام ماموگرافی است؟

بله ، زیرا تا ۸۵ درصد از سرطان های پستان ، تصادفی هستند و در خانم هایی که سابقه خانوادگی و عوامل خطر خاصی برای سرطان پستان ندارند ، رخ می دهند . بنابراین لازم است تمام خانم ها ماموگرافی را انجام دهند .

9. تفاوت بین ماموگرافی غربالگری و تشخیصی چیست؟

مامو گرافی غربالگری بر روی زنانی که درد سینه نداشته و یا در سینه خود توده ای احساس نمی کنند ، انجام می‌شود . در حالی که معاینه تشخیصی ماموگرافی هنگامی انجام می شود که فرد دچار درد غیر طبیعی در سینه شده و یا توده ای در سینه خود احساس می کند .

10. چه زمانی باید شروع به گرفتن ماموگرافی کنم؟

شروع ماموگرافی در چهل سالگی بهترین فرصت برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان می باشد ، با این وجود در مورد خطر فردی خود با پزشک صحبت کنید تا در مورد زمان مناسب برای شروع ماموگرافی تصمیم گیری کنید .
ماموگرافی تنها آزمایشی است که تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان سینه را کاهش می دهد . بنابراین انجام آن باید جدی گرفته شود .

11 . برای انجام ماموگرافی چه مواردی را باید رعایت نمود؟

برای انجام ماموگرافی لازم است از استفاده از دئودورانت ، پودر یا لوسیون در زیر بغل یا سینه خواد خودداری کنید . زیرا این موارد ممکن است به عنوان لکه های کلسیم در ماموگرافی ظاهر شوند .
در صورت امکان اگر قبلاً ماموگرافی انجام داده‌اید جواب ماموگرافی قبلی خود را در روز انجام ماموگرافی با خود برده و به تکنسین مربوطه تحویل دهید

12 . در صورت انجام پروتز سینه ، ماموگرافی چگونه انجام می شود؟

در صورتی که پروتز سینه را انجام داده اید ، حتماً زمان انجام ماموگرافی باید تکنسین خود را از وجود پروتز مطلع کنید . زیرا پروتزها می توانند برخی از بافت های پستان را پنهان کنند و این مسئله باعث می شود که رادیولوژیست هنگام دیدن ماموگرافی شما مشکل پیدا کند . برای دیدن هر چه بیشتر بافت سینه دارای پروتز ، تکنسین بافت سینه را کمی از پروتز جدا کرده و از پستان ها تصویر بیشتری می‌گیرد