بیماری ژیاردیا ، یک بیماری انگلی است که با مصرف میکروارگانیسم های تک سلولی با همین نام در دستگاه گوارش بیمار ایجاد می شود . این بیماری روده کوچک را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد سوء هاضمه می شود.
تشخیص و درمان بیماری باید توسط پزشک متخصص عفونی یا متخصص اطفال انجام شود، زیرا این بیماری بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد اما می‌تواند علاوه بر کودکان، بزرگسالان و حتی حیوانات خانگی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
میکروارگانیسم های بیماری زا می توانند به دو شکل وجود داشته باشند رویشی و کیستیک.
در حالت رویشی ژیاردیا در قسمت بالایی روده کوچک انگلی شده و به عوامل محیطی منفی محیط حساس می ماند .هاگ ها در روده بزرگ زندگی می کنند و همراه با مدفوع از بدن دفع می شوند. در حالت کیستیک انگل ها می‌توانند تا سه ماه زنده بمانند. لازم به ذکر است این بیماری هنوز به طور کامل شناخته شده نیست و با توجه به نظر متخصصان در صورت عدم وجود علائم بالینی، این بیماری به درمان خاصی نیاز ندارد.
علائم بیماری ژیاردیا
ژیاردیا بیماری است که عمدتاً با اختلال در عملکرد دستگاه گوارش همراه است . به دلیل انگلی ثابت در لومن روده کوچک و بزرگ اختلال در وضعیت عملکردی غشای مخاطی و پیشرفت یک تصویر بالینی غیر اختصاصی وجود دارد. شایع ترین علائم بیماری ژیاردیا عبارتند از:
– درد در ناحیه شکم که اغلب مانند دل پیچه است. شدت علامت بستگی به ویژگی های هر مورد بالینی دارد. گاهی اوقات درد انقدر واضح هست که بیمار نیازی به تمایز از آسیب شناسی حاد جراحی دارد.
– در این نوع بیماری نقض مدفوع وجود داشته و بیمار ممکن است اسهال یا یبوست – داشته باشد.
مدفوع کف آلود یکی دیگر از علائم بیماری ژیاردیا است.
– در این بیماری کاهش اشتها و کاهش وزن وجود دارد.
– از جمله علائم دیگر بیماری ژیاردیا بد شدن کیفیت پوست ، مو و ناخن به دلیل اختلال در جذب عناصر کمیاب در روده است.
– آروغ زدن و گاهی اوقات استفراغ نیز در این بیماری مشاهده می‌شود.
در برخی موارد آسیب شناسی بدون علامت پیش می‌رود و کودک در پس زمینه فعالیت ژیاردیا هیچ ناراحتی را تجربه نمی کند اما به طور فعال آنها را با مدفوع دفع می کند .
دلایل ایجاد بیماری ژیاردیا
دلیل اصلی ایجاد ژیاددردیا، نفوذ کیست های یک میکروارگانیسم تاژکدار تک سلولی به نام Lamblia intestinalis به دستگاه گوارش کودک است. کیست عامل بیماری زا به همراه آب آلوده، غذا ، اسباب بازی و غیر وارد معده و روده کودک شده و در آنجا به شکل رویشی تبدیل می شود.
عواملی که در ایجاد عفونت نقش دارند عبارتند از:
– زندگی با یک فرد بیمار در خانه
– نادیده گرفتن قوانین اساسی بهداشت شخصی
– دارا بودن حیوان خانگی مانند سگ یا گربه
– مبادله مکرر اسباب بازی بین کودکان در مهدکودک یا سایر مکان ها
عفونت بیماری از طریق مدفوع- دهان و از طریق استفاده از سبزیجات، میوه ها و آب کثیف رخ می دهد. ژیاردیا به راحتی از طریق اسباب بازی هایی که کودکان در سنین پایین عاشق لیسیدن آنها هستند منتقل می شود و نوزادان نیز می توانند از طریق خون مادر آلوده در طول زایمان آلوده شوند.
نحوه تشخیص ژیاردیا
امروزه پزشکان از تمام ویژگی های سیر بیماری و مشکلات شناسایی عامل بیماری زا آگاه هستند و به لطف آزمایش ها و در دسترس بودن روش های تشخیصی مدرن به سرعت علت اصلی اختلالات سوءهاضمه را شناسایی کرده و درمان صحیح را پیشنهاد می‌کنند.
پزشک در ملاقات اول ممکن است به ژیاردیا در کودک مشکوک شده و با گرفتن شرح حال، معاینه بالینی کودک و پرسش در مورد داشتن حیوان خانگی تشخیص را آغاز کند. در صورتی که حیوان خانگی در خانه وجود داشته باشد احتمال ماهیت انگلی بیماری افزایش می یابد. برای تایید تشخیص نهایی پزشکان از موارد زیر استفاده می کنند:
– تجویز آزمایش مدفوع برای تشخیص کیست لامبلیا با قرار گرفتن مدفوع در زیر میکروسکوپ
– تجویز ایمونواسی آنزیمی (ELISA) برای شناسایی ایمونوگلوبولین های خاص ژیاردیا
– واکنش زنجیره‌ای پلیمراز یک روش تشخیصی بسیار خوب است که امکان شناسایی حداقل تعداد میکروارگانیسم ها توسط قطعات DNA یا RNA موجود در محیط زیستی یک کودک بیمار فراهم می کند.
– تجویز مجموعه‌ای از تست های آزمایشگاهی استاندارد برای ارزیابی سلامت عمومی کودک که شامل آزمایش خون، ادرار و بیوشیمی خون می شوند.
– در صورت نیاز به ارزیابی وضعیت عملکرد سایر اندام ها و سیستم ها ، بیمار به متخصص گوارش متخصص قلب یا مغز و اعصاب ارجاع داده می شود.
نحوه درمان ژیاردیا
درمان بیماری ژیاردیا دارای دو هدف اصلی است که شامل از بین بردن عامل بیماری زا و اصلاح سلامتی بیمار می باشد. برای اجرای این دو هدف یک رژیم غذایی تجویز می‌شود که شامل عدم استفاده از غذاهای سرخ شده و دودی و کاهش حجم وعده های غذایی می باشد.
داروهایی که برای درمان ژیاردیا تجویز می شوند، عبارتند از:
– انتروجاذب که موادی برای اتصال سموم آزاد و مواد زائد میکروارگانیسم ها هستند.
– پروبیوتیک و پری بیوتیک ها
این داروها میکروفلور طبیعی را بازیابی می‌کند و رشد مستقل آن را در روده تحریک می کنند.
– عوامل ضد میکروبی از گروه نیترویمیدازول هل و مشتقات نیتروفوران.
– در صورت نقص عملکرد پانکراس یا کیسه صفرا آنزیم ها یا کولکینتیک ها نیز ممکن است تجویز شوند.
پیشگیری از ژیاردیا شامل درمان همزمان همه افراد در تماس مانند والدین و خواهران و برادران فرد مریض ، رعایت دقیق بهداشت فردی، شستن تمیز سبزیجات و میوه ها قبل از خوردن و امتناع از استفاده از آب نجوشیده است.