آمبولی ریه چیست چه علائم و درمانی دارد؟

آمبولی ریه ، یک انسداد در یکی از شریان های ریوی است. در بیشتر موارد، آمبولی ریه ناشی از لخته‌های خونی است که از وریدهای عمقی پاها یا به ندرت از سیاهرگ‌های سایر قسمت‌های بدن (ترومبوز ورید عمقی) به ریه‌ها می‌رود.
از آنجایی که لخته ها جریان خون به ریه ها را مسدود می کنند، آمبولی ریه می تواند تهدید کننده زندگی باشد. با این حال، درمان سریع تا حد زیادی خطر مرگ را کاهش می دهد. انجام اقداماتی برای جلوگیری از لخته شدن خون در پاها به محافظت از بیمار در برابر آمبولی ریه کمک می کند.

علائم آمبولی ریه

آمبولی ریه بسته به میزان درگیر شدن ریه، اندازه لخته ها و اینکه آیا فرد بیماری زمینه ای قلبی یا ریوی دارد، می تواند بسیار متفاوت باشد.
علائم و نشانه های رایج عبارتند از:

تنگی نفس

این علامت معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می شود .

درد قفسه سینه

ممکن است فرد احساس کند که دچار حمله قلبی شده است. درد اغلب تیز است و زمانی که عمیق نفس می‌کشید، احساس می‌شود و اغلب فرد را از نفس عمیق باز می‌دارد. همچنین می تواند هنگام سرفه یا خم شدن نیز احساس شود.

سرفه کردن

سرفه ممکن است خلط خونی ایجاد کند.

سایر علائم و نشانه هایی که می تواند با آمبولی ریه رخ دهد، عبارتند از:

– ضربان قلب سریع یا نامنظم
– سبکی سر یا سرگیجه
– تعرق ریاد
– تب
– درد یا تورم ساق پا، یا هر دو، معمولاً در ساق پا ناشی از ترومبوز ورید عمقی است.
– پوست مرطوب یا بد رنگ (سیانوز)

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

آمبولی ریه می تواند تهدید کننده زندگی باشد. در صورت احساس تنگی نفس غیرقابل توضیح، درد قفسه سینه یا سرفه ای که خلط خونی ایجاد می کند، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

علل ایجاد آمبولی ریه

آمبولی ریه زمانی اتفاق می‌افتد که توده‌ای از مواد، اغلب یک لخته خون، در شریان ریه‌ها فرو می‌رود. این لخته‌های خون معمولاً از وریدهای عمقی پاها می‌آیند، وضعیتی که به عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته می‌شود.
در بسیاری از موارد، لخته های متعدد در آمبولی ریه نقش دارند. در بخش‌هایی از ریه که توسط هر شریان مسدود شده گرفتار می‌شود، خون از بین می‌رود و ممکن است فرد بمیرد. این امر به عنوان انفارکتوس ریوی شناخته می شود و باعث می‌شود ریه‌های بیمار اکسیژن رسانی به بقیه بدن را دشوارتر کنند.
گاهی اوقات، انسداد رگ های خونی توسط موادی غیر از لخته شدن خون ایجاد می شود، مانند:
– چربی از مغز استخوان شکسته
– تومور
– حباب های هوا

تشخیص آمبولی ریه

تشخیص آمبولی ریه به خصوص در افرادی که بیماری زمینه ای قلبی یا ریوی دارند، می تواند دشوار باشد. به همین دلیل، پزشک احتمالاً در مورد سابقه پزشکی سوال کند، یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و یک یا چند آزمایش زیر را تجویز کند.

آزمایشات خون

پزشک ممکن است آزمایش خون برای ماده حل کننده لخته دی دایمر تجویز کند. سطوح بالا ممکن است نشان دهنده افزایش احتمال لخته شدن خون باشد، اگرچه بسیاری از عوامل دیگر نیز می توانند باعث افزایش سطح دی دایمر شود.
آزمایش خون همچنین می تواند میزان اکسیژن و دی اکسید کربن را در خون اندازه گیری کند. لخته شدن در یک رگ خونی در ریه‌ها ممکن است سطح اکسیژن را در خون کاهش دهد.
علاوه بر این، آزمایش خون ممکن است برای تعیین اینکه آیا فرد یک اختلال لخته شدن ارثی دارد یا خیر، انجام شود.

اشعه ایکس قفسه سینه

این آزمایش غیرتهاجمی تصاویری از قلب و ریه ها را روی فیلم نشان می دهد. اگرچه اشعه ایکس نمی تواند آمبولی ریه را تشخیص دهد و حتی ممکن است در صورت وجود آمبولی ریه طبیعی به نظر برسد، اما می تواند شرایطی را که شبیه بیماری است رد کند.

سونوگرافی

در سونوگرافی از امواج صوتی برای اسکن سیاهرگ‌های ران، زانو و ساق پا و گاهی اوقات در بازوها برای بررسی لخته‌های خون سیاهرگ عمقی استفاده می‌کند.
یک دستگاه به نام پروب بر روی پوست حرکت می کند و امواج صوتی را به رگ های مورد آزمایش هدایت می کند. سپس این امواج به پروب بازتاب می‌شوند تا تصویر متحرکی روی رایانه ایجاد شود. عدم وجود لخته احتمال ترومبوز ورید عمقی را کاهش می دهد. اگر لخته وجود داشته باشد، احتمالاً درمان بلافاصله شروع می شود.

سی تی آنژیوگرافی ریه

سی تی اسکن، اشعه ایکس را برای تولید تصاویر مقطعی از بدن تولید می کند. سی تی آنژیوگرافی ریه ، تصاویر سه بعدی ایجاد می کند که می تواند ناهنجاری هایی مانند آمبولی ریه را در شریان های ریه تشخیص دهد. در برخی موارد، ماده حاجب به صورت داخل وریدی در طول سی تی اسکن برای مشخص کردن شریان های ریوی تزریق می شود.

اسکن تهویه-پرفیوژن (اسکن V/Q)

هنگامی که به دلیل شرایط پزشکی نیاز به اجتناب از قرار گرفتن در معرض تشعشع یا کنتراست از سی تی اسکن وجود دارد، اسکن V/Q ممکن است انجام شود. در این آزمایش، یک ردیاب به ورید بازوی تزریق می شود. ردیاب جریان خون (پرفیوژن) را ترسیم می کند و آن را با جریان هوا به ریه ها (تهویه) مقایسه می کند و می تواند برای تعیین اینکه آیا لخته های خون باعث ایجاد علائم فشار خون ریوی می شوند یا خیر، استفاده می شود.

آنژیوگرافی ریه

این آزمایش تصویر واضحی از جریان خون در شریان های ریه فرد را ارائه می دهد. این دقیق ترین راه برای تشخیص آمبولی ریه است، اما از آنجایی که انجام آن به مهارت بالایی نیاز دارد و خطرات بالقوه جدی دارد، معمولاً زمانی انجام می شود که سایر آزمایش ها نتوانند تشخیص قطعی ارائه کنند.
در آنژیوگرافی ریه، یک لوله انعطاف پذیر (کاتتر) در یک ورید بزرگ _ معمولاً در کشاله ران _وارد می شود و از طریق قلب فرد به داخل شریان های ریوی می رود. سپس یک رنگ مخصوص به کاتتر تزریق می‌شود و با حرکت رنگ در امتداد شریان‌های ریه، اشعه ایکس گرفته می‌شود.
در برخی افراد، این روش ممکن است باعث تغییر موقت در ریتم قلب شود. علاوه بر این، این رنگ ممکن است باعث افزایش خطر آسیب کلیه در افرادی که عملکرد کلیه آنها کاهش یافته است، شود.

ام آر آی

MRI ، یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تولید شده توسط کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام ها و بافت های بدن استفاده می کند .MRI معمولاً برای زنان باردار (برای جلوگیری از تابش اشعه به جنین) و افرادی که ممکن است کلیه‌هایشان در اثر رنگ‌های مورد استفاده در آزمایش‌های دیگر آسیب می ببیند، اختصاص دارد.

درمان

درمان آمبولی ریه با هدف جلوگیری از بزرگتر شدن لخته خون و جلوگیری از تشکیل لخته های جدید است. درمان سریع برای جلوگیری از عوارض جدی یا مرگ ضروری است.

داروها
داروها شامل انواع مختلفی از رقیق کننده های خون و حل کننده های لخته هستند.

رقیق کننده های خون (ضد انعقادها)

این داروها از بزرگ شدن لخته‌های موجود و تشکیل لخته‌های جدید در حالی که بدن برای شکستن لخته‌ها کار می‌کند، جلوگیری می‌کند. هپارین یک ضد انعقاد مکرر است که می تواند از طریق ورید یا زیر پوست تزریق شود. این دارو به سرعت عمل می کند و اغلب برای چند روز با یک ضد انعقاد خوراکی مانند وارفارین همپوشانی می شود تا زمان اثربخشی آن روزها طول بکشد.
داروهای ضد انعقاد خوراکی جدیدتر سریعتر عمل کرده و تداخلات کمتری با سایر داروها دارند. برخی از آنها این مزیت را دارند که به صورت خوراکی و بدون نیاز به همپوشانی با هپارین تجویز می شوند. با این حال، همه داروهای ضد انعقاد دارای عوارض جانبی هستند و خونریزی شایع ترین آنهاست.

حل کننده های لخته (ترومبولیتیک)

در حالی که لخته ها معمولاً خود به خود حل می شوند، گاهی اوقات ترومبولیتیک هایی که از طریق ورید تجویز می شوند می توانند به سرعت لخته ها را حل کنند. از آنجایی که این داروهای لخته‌ساز می‌توانند باعث خونریزی ناگهانی و شدید شوند، معمولاً برای موقعیت‌های تهدید کننده زندگی استفاده می‌شوند.

جراحی و روش های دیگر

حذف لخته

اگر یک لخته بسیار بزرگ و تهدید کننده زندگی در ریه دارید، پزشک ممکن است توصیه کند آن را از طریق یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) که از طریق رگ های خونی عبور می کند، خارج کنید.

فیلتر ورید

همچنین می توان از کاتتر برای قرار دادن فیلتری در ورید اصلی بدن (ورید اجوف تحتانی) استفاده کرد که از پاها به سمت راست قلب منتهی می شود. این فیلتر می تواند به جلوگیری از رفتن لخته ها به ریه ها کمک کند. این روش معمولاً برای افرادی است که نمی توانند داروهای ضد انعقاد مصرف کنند یا زمانی که با وجود استفاده از داروهای ضد انعقاد لخته های مکرر داشته اند، انجام می شود. برخی از فیلترها را می توان در صورت عدم نیاز حذف کرد.
منبع